________________
९१०
भगवतीसूत्रे कदाचिद् वध्नीतः, कदाचिन्न बध्नीतः, उभावपि तौ आयुर्वन्धकाले. आयुष्यं वध्नीतः, तद्भिन्नकाले आयुष्यं न वनीत इति भावः, अतएव 'भजनया' इत्युक्तम् ‘उवरिल्ले न बंधा' उपरितनः नोभरसिद्धिक-नोअभवसिद्धिक पदवाच्यः सिद्धो न वध्नातीत्यर्थः । __ अथ दर्शनविषयकवन्धद्वारमाश्रित्य गौतमः पृच्छति-णाणावरणिज्जणं. भंते:! कम्मं किं चवखुदसणी बंधइ अचक्खुदंसणी बंधइ, ओहिदसणी बंधइ, केवलदसणी बंधइ?' हे भदन्त ! ज्ञानावरणीय कर्म किं चक्षुदर्शनी वध्नाति ? अचक्षुदर्शनी वा किं वध्नाति ? अधिदर्शनी वा किं बध्नाति ? केवलदर्शनी वा किं बध्नाति ? ये दोनों जीव आयु कर्म का बंध करते भी हैं और नहीं भी करते हैं। इसका कारण यह है कि गृहीतभव में आयुकर्म का बंध जीव को एक ही बार अपने बंध काल में होता है अबंधकाल में नहीं। अतः इसी भाव को लेकर ऐसा कहा गया है । (उवरिल्ले न बंधा) जो जीव न भवसिद्धिक हैं और न अभवसिद्धिक हैं ऐसे वे सिद्ध जीव इस आयुकर्म का बंध नहीं करते हैं।
अब दर्शन विषयबन्धद्वारको आश्रित करके गौतमस्वामी प्रभुसे पूछते हैं कि (णाणावरणिज्ज ण भंते ! कम्मं किं चक्खुदंसणी बंघह, अचक्खुदसणी घंधह ओहिदसणी बंधइ केवलदसणी बंधइ) हे भदन्त ! ज्ञानावरणीयकर्म को क्या चक्षुदर्शनवाला जीव बांधता है ? या अचक्षुदर्शन घाला जीव बांधता है ? या अवधिदर्शनवाला जीव बांधता है ? या આયુકર્મને બંધ વિકલ્પ કરે છે. એટલે કે તેઓ તેને બંધ કરે પણ છે અને નથી પણ કરતા. તેનું કારણ એ છે કે ગૃહીત ભવમાં જીવને આયુકમને બંધ એક જ વાર પોતાના બંધકાળમાં બંધાય છે, અબંધકાળમાં એ બંધ
धात नथी. " उवरिल्ले न बधह" न सिद्धि मने नामससिद्धि એવાં સિદ્ધ પરમાત્મા આયુકર્મને બંધ કરતા નથી.
હવે ગૌતમસ્વામી-દર્શનવિષય બંધદ્વારને અનુલક્ષીને નીચે પ્રશ્ન પૂછે છે કે (णाणावरणिज्ज णं भंते ! कम्म कि चक्खुदसणी बधइ, अचक्खुदंसणी बधइ, मोहिदसणी बंधइ, केवलदसणी बधइ ?) 3 महन्त ! ज्ञानावरणीय भ शु ચક્ષુ દશનવાળો જીવ બાંધે છે? કે અચક્ષુ દર્શનવાળે જીવ ખાધે છે કે અવધિ દર્શનવાળો જીવ બાંધે છે? કે કેવળ દર્શનવાળો જીવ બાંધે છે? આ ચારમાંથી કયા દર્શનવાળે જીવ જ્ઞાનાવરણીય કર્મ બાંધે છે ?
