________________
५०५
भगवती सूत्रे
" "
,
मइ' हे गौतम ! त्रिदेशिकः स्कन्धः परमाणुपुद्गलं स्पृशन् तृतीय - षष्ठनवमैः 'देशेन सर्व स्पृशति ' ' देशैः सर्व स्पृशति सर्वे सर्व स्पृशति इत्येवैरूपैस्त्रिभिर्विकल्पैः स्पृशति । 'तिपएसिओ दुपएसियं फुसमाणो पढमरण तइरणं, चउत्थ-छट्ट - सत्तम - नवमेहिं फुसइ' त्रिपदेशिकः स्कन्धः द्विपदेशिकं स्पृशन्र प्रथमेन, तृतीयेन, चतुर्थ - पष्ठ - सप्तम नत्रमैः 'देशेन देशं स्पृशति "देशेन सर्वं स्पृशति ' देशैः देशं स्पृशति, देशैः सर्व स्पृशति ' ' सण देशं स्पृशति ' 'सर्वेण सर्वं स्पृशति' इत्येवं रूपै षभिर्विकल्पैः स्पृशति । तिपए सिओ तिपएकहते हैं (त-छ- नवमेहिं फुसह ) हे गौतम! त्रिमदेशी स्कन्ध जो पुद्गल परमाणु को स्पर्श करता है वह तृतीय षष्ठ और नौवें विकल्प के अनुमार ही करता है। तृतीय विकल्प है ( देशेन सर्व स्पृशति ) छठा विकल्प है ( देशैः सर्वे स्पृशति ) और नौवां विकल्प है ( सर्वेण सर्व स्पृशनि) । इन विकों द्वारा स्पर्श करने के विषय में स्पष्टीकरण पूर्वोक्त रूप से समझ लेना चाहिये (तिपएसिओ दुपएसियं कुममाणे पढमरणं, तइरणं. चउत्थ छटु - मत्तम - नवमेर्हि फुमइ ) त्रिप्रदेशी स्कन्ध जब द्विप्रदेशी स्कन्ध का सर्श करता है-तब वह प्रथम विकल्प जो ( देशेन देशं स्पृशति ) है उसके अनुसार तृतीय विकल्प ( देशेन सर्व स्पृशति ) के अनुसार, चतुर्थ विकल्प ( देश: देश स्पृशति ) के अनुसार, छठे विकल्प ( देशैः सर्व स्पृशति ) के अनुमार और सातवें विकल्प ( सर्वेण देशं स्पृशति ) के अनुमार एवं (सर्वेण सव स्पृशति )
.
ગૌતમ સ્વામીના આ પ્રશ્નના જવાબ આપ્તા મહાવીર પ્રભુ કહે છેतइय, छट्ठ, नवमेहिं फुमइ " ” ત્રિપ્રદેશી સ્કન્ધ ત્રીજા, છઠ્ઠા અને નવમા વિકલ્પ અનુસાર જ પુદ્ગલ પરમાણુને સ્પર્શ કરે છે. ત્રીજો વિકલ્પ આ પ્રમાણે છે “ તે પેાતાના એક દેશથી સમસ્ત પુદ્ગલ પરમાણુના સ્પર્શ કરે છે. ” છઠ્ઠો - વિકલ્પ તે પેાતાના ઘણા દેશેથી સમસ્ત પુદ્ગલ પરમાણુના સ્પર્શ કરે છે. ” નવમા વિકલ્પ- તે પેાતાના સમસ્ત દેશેાથી સમસ્ત પુદ્ગલ પરમાગુના સ્પર્શ કરે છે ” આ ત્રણે વિકલ્પા દ્વારા સ્પશ થવાના કારણેાનું સ્પષ્ટી કરણ પણ ઉપર પ્રમાણે જ સમજવું.
66
"तिएसिओ दुपासिय फुसमाणे पढमएणं, तइएर्ण, चरस्थ छट्टु सत्तम, नवमेहिं कुमइ " त्रिप्रदेशी सुन्ध द्विअदेशी २४न्धना स्पर्श पडेला, त्रील, ચાથા, છઠ્ઠા, સાતમાં અને નવમાં વિકલ્પ અનુસાર કરે છે. એટલે કે ત્રિપ્રદેશી
ન્ય તેના એક દેશ દ્વારા દ્વિપ્રદેશી એક સ્કધના એક દેશના સ્પર્શ કરે છે, પેાતાના એક દેશ વડે તેના સમસ્ત દેશેાના સ્પર્શી કરે છે, પાતાના ઘણા દેશો વડે તેના એક દેશના સ્પર્શ કરે છે. પેનાના ઘણા દેશે। વડે તેના સમસ્ત શાના સ્પર્શ કરે છે, પેાતાના સમસ્ત દેશે! વડે તેના એક દેશના સ્પર્શ કરે છે, અને પેાતાના સમસ્ત દેશો વડે તેના સમસ્ત દેશોના શ કરે છે,