________________
भगवती सूत्रे
४१८
ये ते एवमाहुः, मिथ्या ते एवमाहुः अहं पुनर्गोतम ! एवम् आख्यामि यावत्एवमेव चत्वारि, पश्च योजनशतानि बहुसमाकीर्णो नरकलोको नैरयिकैः ।। सू० ५ ॥
टीका - सम्यक् प्ररूपणाधिकारात् मिथ्याप्ररूपण निरसनपुरस्सरं सम्यक् प्ररूपणं प्रतिपादयितुमाह-' अन्न उत्थियाणं भंते !' इत्यादि । ' अन्नउत्थियाणं भंते! एवं आइक्वंति, जाव - परुति ' गौतमः पृच्छति - हे भदन्त । अन्ययूथिकाः अन्यतोर्थिका खलु एवं-त्रक्ष्यमाणमकारेण आख्यान्ति कथयन्ति यावत् - भाषन्ते प्रज्ञापयन्ति प्ररूपयन्ति । तद्वक्तव्यतामाह-' से जहा नामए जुवई जुवाणे हत्थे एवं ) सो है भदन्त ! ऐसा कैसे हो सकता है ? ( गोयमा ! जं णं ते अनउत्थिया जाय मणुसेहिं जे ते एवमाहंसु मिच्छा ते एवमाहंसु ) हे गौतम | अन्यतीर्थिक जनों ने जो ऐसा कहा है कि मनुष्य लोक चार पांच सौ योजन तक मनुष्यों से खचाखच भरा हुआ है सो ऐसा उन्हों
असत्य कहा है (अहं पुण, गोयमा ! एवं आइक्खामि, जाब एवामेव चत्तारि पंच जोयणसयाई बहुसमाइन्ने निरयलोए नेरइएहिं ) हे गौतम! मैं ऐसा कहता हूं - यावत् इसी तरह से चार पांच सौ योजनतक निरय लोक नारकियों से खचा खच भरा हुआ है !
टीकार्थ- सम्यक् प्ररूपणा का अधिकार होने से मिथ्या प्ररूपणा के निराकरण पूर्वक सूत्रकार इस स्त्रद्वारा सम्यक् प्ररूपणा का प्रतिपादन करते हैं - इस में गौतमस्वामी प्रभु से पूछते हैं कि ( अन्नउत्थिया णं भंते ! एवं आक्वंति जाब पर्चेति ) हे भदन्त ! जो अन्यतीर्थिक जन इस प्रकार से कहते हैं यावत्-भाषण करते हैं, जतलाते हैं, प्ररूप
-
महन्त | देवी रीते सौंभवी शडे छे ? ( गोयमा ! जंण ते अन्न उत्थिया जाय मणुरसेहिं जे ते एवमाहंसु - मिच्छा ते एवमाहंसु ) हे गौतम ! अन्य મતવાદીઓ એવું જે કહે છે કે મનુષ્યલેક ચાર, પાંચસે ચેાજન સુધી મનુव्येोथी जीयोमीय भरेला छे, ते तेभनुं थन असत्य छे. ( अहं पुण गोयमा ! पत्र आइलाम, जाव एवामेव चत्तारि पांचजोयणसया बहुसमाइन्ने निरयलोए ' नेरइएहिं ) हे गौतम! हुं तो मे हुंछु नासो यार, पांथ से ચેાજન પર્યંત નારકાથી ખીચાખીચ ભરેલા છે
ટીકા – મિથ્યા પ્રરૂપણાનું ખંડન કરીને સૂત્રકાર આ સૂત્ર દ્વારા સમ્યક્ પ્રરૂપણું.નું પ્રતિપાદન કરે છે. ગૌતમ સ્વામી મહાત્રીર પ્રભુને પૂછે છે-( કાળ उत्थियाण' भ'ते ! एव' आइक्खति जान पति ) हे लढत ! अन्यतीर्थ है। એવુ' કહે છે, એવું ભાંખે છે ( વિશેષથન કરે છે ) એવી પ્રજ્ઞાપના કરે