Page Text
________________
प्रमैयचन्द्रिका टी० श० ६ उ० ५ सू० १ तमस्कायस्वरूपनिरूपणम् १०३ भगवानाह- गोयमा ! पुढविकाएणं अत्थेगइए सुभे देसं पगासेइ ' हे गौतम ! पृथिवीकायः खलु अस्त्येककः कश्चित् शुभो-भास्वरो मण्यादिवत् देदीप्यमानत्वात् , विवक्षितक्षेत्रस्य देशम् एकमागं प्रकाशयति, अथ च ' अत्थेगइए देसं णो पगासेइ ' अस्त्येककः कश्चित् अपरः पृथिवीकायः यः प्रकाश्यमपि देशं भागान्तरम् अभास्वरत्वात् कृष्णपाषाणवत् नो प्रकाशयति, अप्कायरतु सोऽपि अप्रकाशकत्वात् न कमपि भागं प्रकाश्यमपि प्रकाशयति, तमस्कायोऽपि सर्वथैवाप्रकाशकत्वात् न कमपि प्रकाशयति अतः अप्कायस्य तमस्कायस्य च समानस्वभावत्वात् अपकायपरिणामस्वरूप एव तमस्कायः । ' से तेणडेणं' तत् तेनार्थेन हे गौतम ! कि-(गोयमा ! पुढविकाएणं अत्थेगइए सुभे देसं पगासेइ अत्थेगइए देसं णो पगासेइ) हे गौतम ! कोई पृथिवीकाय भास्वर ( देदीप्यमान) मणि आदि की तरह ऐसा शुभ्र भास्वर (देदीप्यमान) होता है जो विवक्षित क्षेत्र के अमुक भाग को प्रकाशित करता है। तथा कोई एक पृथिवीकाय ऐसा होता है जो प्रकाश करने योग्य स्थान को भी कृष्णपाषाण की तरह अभास्वर होने के कारण प्रकाशित नहीं करता है। परन्तु ऐसा अप्काय नहीं है-वह तो पूरा भी ऐसा ही है कि प्रकाश्य भी किसी भी स्थान को अप्रकाशक होने के कारण प्रकाशित नहीं करता है तात्पर्य कहनेका यह है कि जिस प्रकार किसी एक पृथिवी में भास्व. ररूपता और किसी एक पृथिवी में अभास्वररूपता है उस प्रकार की स्थिति अप्काय में नहीं है वह तो पूरा का पूरा ही अप्रकाशक स्वभाववाला है। अतः अप्काय में और तमस्काय में समानस्वभावता होने अत्थेगइए सुभेदेसं पगासेइ, अत्थेगइए देसं णो पगासेइ " ॐ गौतम ! at પૃથ્વીકાય ભાસ્વર (દેદીપ્યમાન) મણિ આદિની જેમ એવું શુભ્ર (દેદીપ્યમાન) હેય છે કે તે ક્ષેત્રના અમુક ભાગને પ્રકાશિત કરે છે, અને કોઈ પૃથ્વીકાય એવું હોય છે કે જે પ્રકાશ કરવા યોગ્ય ક્ષેત્રના કેઈપણ ભાગને કૃષ્ણ-પાષા ણની જેમ આભાસ્વર (પ્રભા રહિત) હેવાથી પ્રકાશિત કરતું નથી. પણ અપૂકાયને સ્વભાવ એ હેતું નથી. તે પિતે અપ્રકાશક (પ્રભા રહિત) હાવાથી પ્રકા એવાં કોઈ પણ સ્થાનને પણ પ્રકાશિત કરતું નથી. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે જેમ પૃથ્વીકાયમાં પ્રભાયુક્તતા અને કેઈક પૃથ્વીકાયમાં પ્રભા-રહિતતા હોય છે, એ પ્રકારની સ્થિતિ અપકાયમાં હોતી નથી તે તે સંપૂર્ણપણે અપ્રકાશક સ્વભાવવાળું હોય છે. આ રીતે અમુકાય અને તમસ્કા૫ને સ્વભાવમાં સમાનતા હોવાને કારણે અકાયના પરિણામ સ્વરૂપ જ તમસકાય
| SR No. | 009314 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1151 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 74 MB |