Page Text
________________
१००३
भगवतीसूत्रे जीव-सिद्धयोभत्रयम् , मनुष्येषु च पड् भङ्गाः वक्तव्या इत्याशयः । ते च भङ्गाः पूर्वोक्ता एव विज्ञेयाः । 'सागारोवउत्त-अणागारोवउत्तेहिं जीव-एगिदियवज्जोतियभगो' साकारोपयोगेषु अनाकारोपयोगेपु नैरयिकादिषु जीवै-केन्द्रियवर्ज: त्रिकभङ्गः, जीवपदम् , एकेन्द्रियपृथिव्यादिपदानि च वर्जयित्वा बहुत्वदण्डके पूर्वोक्तास्त्रयो भङ्गा वक्तव्याः । जीवपदे, एकेन्द्रियपदेषु च "सपदेशाश्च अप्रदेशश्च' इत्येक एव भङ्गो वाच्यः, तत्र च साकारोपयोगात् अनाकारोपयोगगमने, अनाकारोपयोगाद् वा साकारोपयोगगमने प्रथमसमये अप्रदेशस्त्रम् , द्वयादिसमये तु सपदेशत्वं वोध्यम् । सिद्धानां तु एकसमयोपयोगित्वेऽपि साकारस्य अनाकारस्य च उपयोगद्वयस्यासकृत् प्राप्त्या सप्रदेशत्वं, सकृत्प्राप्त्या चापदेशत्वं विज्ञेयम् , सिद्धपदमें तीन मंग, तथा मनुष्यों-अयोगी मनुष्यों में छह भंग होते हैं ऐसासमझना चाहिये। ये छह भंग पहिले कह दिये गये हैं। (सागारोवउत्त. अणागारोवउन्तहिं जीवएगिदियवज्जो तियभंगो) साकार उपयोगवाले अनाकार उपयोगवाले नैरधिक आदि जीवों में जीवपद और एकेन्द्रिय पृथिव्यादिक पदों को छोडकर बहुत्व विषयक द्वितीय दण्डक में पूर्वोक्त तीन अंग होते हैं । जीवपद में और एकेन्द्रिय पदों में (सप्रदेशाच अप्रदेशाश्च ) ऐसा एक ही भंग होता है । साकार उपयोग से अनाकार उपयोग में आने में और अनाकार उपयोग से साकार उपयोग में आने में प्रथल समय में अप्रदेशतो और द्वितीयादि समयों में सप्रदेशता जानना चाहिये । सिद्धों के यद्यपि एक समयोपयोगिता है, तो भी साकार उपयोग और अनाकार उपयोग की चार बार प्राप्ति होने के છ ભંગ કહ્યા છે, એ જ પ્રમાણે અગીના વિષયમાં પણ અહીં સમજવું તે છ ભંગ આગળ કહેવામાં આવ્યા છે.
(सांगारोवउत्त अणागारोवउत्तहि जीव एगि दियवज्जो तियमंगो) ७१५४ અને એકેન્દ્રિય પૃથ્વીકાય આદિ પાંચ પદે સિવાયના સાકાર ઉપગવાળા અને અનાકાર ઉપગવાળા નારક આદિ જીવોમાં બહત્વ વિષયક બીજા દંડકમાં પૂર્વોક્ત ત્રણ ભંગ થાય છે. જીવપદમાં અને એકેન્દ્રિય પદેમાં ( सप्रदेशाश्च अपदेशाच) मा ४०१ सं थाय छे. सा४२ उपयोगमाथी અનાકાર ઉપગમાં અને અનાકાર ઉપયોગમાંથી સાકાર ઉપગમાં આવવાના પ્રથમ સમયે અપ્રદેશતા અને દ્વિતીય આદિ સમયમાં સપ્રદેશતા સમજવી. સિદ્ધોમાં જે કે એક સમયે પગિતા છે, છતાં પણ સાકાર ઉપગ અને અનાકાર ઉપયોગની વારંવાર પ્રાપ્તિ થવાને કારણે તેમનામાં સપ્રદેશતા અને તેમની એક વારંવાર પ્રાપ્તિ થવાને કારણે અપ્રદેશતા છે, એમ સમજવું. આ
| SR No. | 009314 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1151 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 74 MB |