________________
सुघों को स्था०४३०३ .३० कन्र्थकदृष्टान्तेन पुरुषजातनिरूपणम् १७३ च भवन्ति, तद्यथा-कुलसम्पन्नो नामैको नो जयसम्पन्नः १, जयसम्पन्नो नामैको नो कुलसम्पन्नः । २ । एकः कुलसम्पन्नोऽपि जयसम्पन्नोऽपि ३। एको नो कुलसम्पन्नो नो जयसम्पन्नः। ४ । (९)
" एवं वलसंपन्नेण य रूवसंपन्नेण य" इति-एवं-यथा कुलसम्पन्नेन जयसम्पन्नेन च सह चतुर्भङ्गी प्रोक्ता, तथा वलसम्पन्नेन च रूपसम्पन्नेन च चतुभंडी भणितव्या, तथाहि-चत्वारः कन्थकास्तद्वत् चत्वारि पुरुषजातानि च भवन्ति, तद्यथा-वलसम्पन्नो नामैको नो रूपसम्पन्नः १, रूपसम्पन्नो नामैको नो वलकोई एक कन्थक उभय सम्पन्न होता है ३ और कोई एक कन्थक इन दोनोंसे भी सम्पन्न नहीं होता है । इसी प्रकारसे इन चार भंगोंको पुरुषमें भी योजित करके कहना चाहिये (९)
१० वें सूत्र में जो चतुर्भगी बल और रूप इन दो पदोंकी सम्पबता करके बनाई गई है वह इस प्रकारसे है-जैसे कोई एक कन्थक ऐसा होतो है जो बल सम्पन्न होने पर भी रूप सम्पन्न नहीं होता है १ कोई एक कन्यक रूप सम्पन्न होने पर भी बल सम्पन्न नहीं होता है कोई एक उभय सम्पन्न होता है ३ और कोई एक कन्थक ऐसा होता है जो न बल सम्पन्न होता है और न रूपसम्पन्न ही होता है तो जैसे ये चार प्रकारके कन्थक कहे गये हैं। इसी प्रकारसे पुरुष भी चार प्रका. रके होते हैं जैसे-कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो बल सम्पन्न होने पर भी रूप सम्पन्न नहीं होता है तथा कोई एक ऐसा होता है जो रूप છે પણ કુળસ પન્ન હેતું નથી. (૩) કેઈ કુળ અને જય બનેથી સંપન્ન હોય છે અને (૪) કેઈ કન્થક કુળસંપન્ન પણ હો નથી અને જયસંપન્ન પણ હેતે નથી.
દાસ્કૃતિક પુરુષને પણ આ પ્રકારના જ ચાર ભાંગા (પ્રકારો) સમજી खेवा न .
દસમાં સૂત્રમાં બલ અને રૂપ, આ બને ના ગથી કન્થક વિષષક જે ચતુર્ભગી કહી છે તેનું સ્પષ્ટીકરણ નીચે પ્રમાણે છે
(૧) કોઈ એક કન્થક બલસંપત હોય છે પણ રૂપ સંપન્ન હતો નથી (૨) કેઈ એક રૂપસંપન હોય છે પણ બલસંપન્ન હોતો નથી. (૩) કેઈ એક કન્થક ઉભયસંપન્ન હોય છે. (૪) કોઈ એક કથક બલસંપન્ન પણ હિતે નથી અને રૂપસંપન્ન પણ હોતું નથી એજ પ્રમાણે પુના નીચે પ્રમાણે પણ ચાર પ્રકાર કહ્યા છે
(૧) કેઇ એક પુરુષ બલસપન હોય છે પણ રૂસંપન્ન હોતો નથી,
