________________
सूत्रकृतास्त्र स्वभावत्वकथनं पूर्वापरव्यवहारयोः पार्थस्यकथनं चाऽज्ञानविजृम्भितमेव । यद्यपि -दानी जनसमूहे धर्ममुपदिशति, तथापि न तस्य विप्रियः प्रियो वा, रागदेषरहितत्वात् पूर्व चतुधिघातिकर्मक्षयार्थं वाक्संयत आसीत् इदानीन्तु-अघातिकर्मना भया धर्मादिशति जनसमूहे, न तु जीविकाथ न वा रागद्वेपादिति ॥३॥ मलम्-समिञ्च लोगं तसथावराणं खेमंकरे समणे माहणे वा। ' आइक्खमाणो वि सहस्समझे एगंतयं साहयइ तहच्चे॥४॥ ... छाया-समेत्य लोक सस्थावराणां क्षेमङ्करः श्रमणो माहनो वा ।
आचक्षाणोऽपि सहसमध्ये एकान्तकं साधयति तथाः ॥४॥ एकान्तवास का ही अनुभव करेंगे। अतएव भगवान महावीर प्रभु को चं. चलचित्त कहनाअथवा उनके पूर्वकालीन एवं वर्तमानकालीन व्यवहार में असंगति बतलाना नितान्त अज्ञान का फल है। भगवान् यद्यपि इल समय जनसमूह में धर्मदेशना करते हुए विचरते हैं, तथापि उन्हें न कोई प्रिय है, एवं न कोई अप्रिय है। वे सर्वथा वीतराग है पहिले घातिकमों का क्षय करने के लिए वचनसंयम (मौन) रखते थे। इस समय अघातिकर्मों का क्षय करने के लिए धर्म का उपदेश करते हैं। वे न जीविका निर्वाह के लिए धर्मोपदेश करते हैं और न रागद्वेष से प्रेरित होकर ही ॥३॥
'समिच्च लोग इत्यादि। . शब्दार्थ--'लमणे-श्रणम:' श्रमण और 'मारणे-नाहन: माहन (मा-मत हन-भारो जीवों को ऐसा उपदेश देनेवाले) महाधीश केवलકરે છે. અને ભવિષ્ય કાળમાં પણ એકાન્તવાસને જ અનુભવ કરશે. તેથી જ ભગવાન મહાવીર સ્વામીને ચંચલ ચિત્તવાળા કહેવું અથવા તેઓના પૂર્વકાળના વ્યવહારમાં અને વર્તમાન વ્યવહારમાં અસંગતપણું બનાવવું તે કેવળ અજ્ઞાનનું જફળ છે. ભગવાન્ જે કે વર્તમાન કાળમાં જનસમુદાયને ધર્મદેશના આપતા થકા વિચરે છે. તે પણ તેઓને કોઈ પ્રિય નથી તેમ કોઈ અપ્રિય પણ નથી. તેઓ સર્વથા વીતરાગ છે. પહેલાં ઘાતિકર્મોને ક્ષય કરવા સાટે વચન સંયમ (મૌન) રાખતા હતા, અને વર્તમાનમાં અઘાતિ કર્મો ક્ષય કરવા માટે ધર્મને ઉપદેશ આપે છે. તેઓ આજીવિકા મેળવવા માટે ધર્મનો ઉપદેશ આપતા નથી, તેમ રાગદ્વેષને વશ થઈને પણ ધર્મદેશના આપતા નથી. પગા,
'ममिच्च लोग' त्यादि
शहाथ-'समणे-श्रमणः' श्रम मने 'माहणे-माहनः' भान (भा-न -હન મારે જીવેને ન મારે એ પ્રમાણે ઉપદેશ આપવા વાળા) મહાવીર
