________________
समयार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. १ पुण्डरीकनामाध्ययनम् द्वितीयदृष्टान्तमाह-'से जहाणामए' तययानामकः 'केहपुरिसे' कोऽपि पुरुषः 'मुंजाओ-इसिय मुञ्जात् तृणविशेषात् इपिकां तद्गर्भभूतां शलाकाम् अभिनिवहिता पं' अभिनिवत्य-पृथक-कृत्य खलु 'उपदंसेजा' उपदर्शयेत् अयमाउसो ! मुंजे इयं इसियं' अयमायुष्मन् । मुजः इयमिषिका वर्त्तते इति । यथा मुञ्जान वणविशेषात् उद्धृत्य इपिकां दर्शयितुं शक्येत, एवमेव-अनेनैव-मुजेषिकाप्रदर्शन प्रकारेण 'नत्यि केइपुरिसे' नास्ति कोऽपि पुरुषः 'उबदसेत्तारो' उपदर्शयिता यत् 'अयमाउसो ! आया इयं सरीरं' अयमायुष्मन् ! आत्मा, इदं शरीरम् । यथा मुझेभ्यः इपिकां निष्कास्य दर्शयति, अयं मुञ्जः इयमिषिका एवमेव यदि कोऽपि शरीरानिष्कास्य-आत्मानमुपदर्शयितुं शक्नुयात्, तदा मन्येव-अपि, शरीरव्यतियह शरीर है। दोनों को अलग अलग कोई नहीं दिखला सकता अत. एव यह सिद्ध होता है कि शरीर से भिन्न आत्मा नहीं है।
जैसे कोई पुरुष मुंज नामक वनस्पति से ईषिका को अर्थात् उसके पुष्प को अलग करके दिखलाना है-हे आयुष्मन् ! यह मुंज है और यह ईषिका (पुष्प) है। ____ जिसमें रूप है वह वस्तु दूसरी वस्तुओं से पृथक् करके दिखलाई जा सकती है, जैसे मूंज नामक घास ले ईषिका अलग दिखती है। मूंज नामक घास से सूज की अपेक्षा कोमल स्पर्श वाली ईषिको को निकाल कर लोग रस्सी बनाते हैं। उसी रस्सी से खाट बुन कर उस पर सुख से सोते हैं। इसी प्रकार ऐसा कोई पुरुष नहीं है जो यह दिखला सके कि-हे आयुष्मन् ! यह आत्मा है और यह शरीर है। यदि कोई पुरुष शरीर से बाहर निकाल कर आत्मा को दिखलाने में બતાવી શકે. બન્નેને જુલા જુઠા કેઈ બતાવી શકતું નથી, તેથી જ એ સિદ્ધ થાય છે કે શરીરથી ભિન્ન આત્મા નથી.
જેમ કે પુરૂષ મુજ નામની વનસ્પતિમાંથી ઈષિકા અથત તેના પુષ્પને અલગ કરીને બતાવે છે, તે આયુષ્યન્ આ મુંજ છે, અને આ तनु ५०५ छे.
જેમાં રૂ૫ છે તે વસ્તુ બીજી વસ્તુઓથી અલગ કરીને બતાવી શકાય છે, જેમ મુંજ નામની વનસ્પતિમાંથી ઈષિકા અલગ દેખાય છે. મુંજ નામના ઘાસમાંથી સંજની અપેક્ષાએ કમળ સ્પર્શવાળી ઈષિકાને કહાડીને લોકે દેરી બનાવે છે. તે દેરીથી ખાટલા ભરીને તેના પર સુખથી સુવે છે. એજ પ્રમાણે એ કઈ પુરૂષ નથી, કે જે આ બતાવી શકે કે- આયુષ્યનું આ આત્મા છે, અને આ શરીર છે. જે કઈ પુરૂષ શરીરથી બહાર કઢાડીને
