________________
४५६
सूत्रकृतागसूत्रे 'विगिंचए ' विवेचयेत्-परित्यजेत् आत्मनो मनसो वा सकाशात् पृथक् कुर्यादिति भावः।
ननु आगमे क्रोधस्यैव प्राथम्यं दृश्यते, इह तु विपर्ययं कृत्वा मानस्य प्राथम्यं किमर्थ कृतमिति चेदाह-माने संजाते क्रोधोऽवश्यमेव भवति, क्रोधे संजाते मानो भवेन्नवा ? इति प्रदर्शनाय क्रमस्याऽन्यथा करणम् । यथा कस्यचिन्माने विघटनं भवेत्, तदा क्रोध आयात्येव । न तु क्रोधे जाते मानोऽवश्यंभावीति ॥१२॥
मूलगुणं तदुत्तरगुणं च प्रदर्य साम्प्रतमुपसंहरनाह-समिए ' इत्यादि ।
समिए उ सया साहू, पंत्र संवरसंवुडे । सिएहिं असिए भिक्खू , आमोक्खाय परिव्वएजासित्तिबेमि ॥१३॥
छायासमितस्तु सदा साधुः, पंच संवरसंवृतः। सितेषु असितो भिक्षुरामोक्षाय परिव्रजेत्-इति ब्रवीमि ॥१३॥
शंका-आगम में क्रोध को सर्वप्रथम ग्रहण किया जाता है, यहां उससे विपरीत उत्कर्ष शब्दसे मानको पहिले क्यों लिया गयाहैं ?
. समाधान - मान होने पर क्रोध अवश्य होता है। क्रोध होने पर मान होता भी है और नहीं भी होता है। किसी के मानका विघटन होने पर क्रोध आही जाता है परन्तु क्रोध उत्पन्न होने पर मानका होना अनिवार्य नहीं है ॥१२॥
मूलगुण और उसका उत्तरगुण दिखलाकर अव उपसंहार करते हैं'संमिए' इत्यादि।
શકા-આગમમાં ક્રોધ પદને સૌથી પહેલું મૂકવામાં આવે છે. અહીં તેના કરતા ઊલટા કમને ઉપગ કરીને “માનનુ” નિરૂપણું સૌથી પહેલાં શા માટે કરવામાં આવ્યું છે? * સમાધાન – માનને સદ્ભાવ હોય, ત્યારે ક્રોધ અવશ્ય ઉત્પન્ન થાય છે કે સદ્ભાવ હોય, ત્યારે માનને સાવ હોય છે પણ ખરે અને નથી પણ હેતે કેઈનું માન હણાય ત્યારે તેને કે તે અવશ્ય ઉત્પન્ન થાય છે, પરંતુ ક્રોધ ઉત્પન્ન થાય ત્યારે માનને સભાવ અનિવાર્ય નથી ! ગાથા ૧૨
મૂલગુણ અને ઉત્તરગુણ બતાવીને હવે સૂત્રકાર આ ઉદ્દેશાને ઉપસહાર કરતા કહે छ -“समिर" त्या:
