________________
सूत्रकृतासो टीकायः पुरुपः (जं च) यच्च यदि 'जाणं' जानन् मनसेत्यर्थः 'हिंसइ' हिनस्ति= प्राणिहिसां करोति किन्तु 'काएण' कायेन शरीरेण 'अणाकुट्टी' अनाकुट्टी कुट च्छेदने, आङ् पूर्वपदेन आ-प्तमन्तात् कुट्टनम् आकुट्टः= छेदनभेदनादिकं, स विद्यते यस्य स आकुट्टी, न आकुट्टी अनाकुट्टी अहिंसकः, मनोव्यापारमात्रेणैव प्राणिवधकारकः नतु काययोगेन प्राणिनोऽवयवानां छेदन भेदन करोति, अत स्तस्य तत्कम न वन्धजनकं भवति । इति परिज्ञोपचितनामकः प्रथमो भेदः १। तथा (जच) यच्च यत् यदि 'अबुहो' अवुधः अजानानः मनोव्यापाररहित: सन् 'हिसई' हिनस्ति कायन्यापारमात्रेण न तु मनसा प्राणिनो हिसां करोति तस्यापि मनोव्यापाराभावान कर्मोपचयो भवतीतिअविज्ञोपचितनामको द्वितीयो भेदः २। यत् 'चतुर्विधं कर्म नोपचीयते' इति भिक्षुसमये (बोद्धसिद्धान्ते) प्रोक्तं तत्र परिज्ञोपचिताविज्ञोपचितरूपं भेदद्वयं
-टीकार्थःजो पुरुप जानकर मन से हिंसा करता है किन्तु शरीर से हिंसा नहिं करता अर्थात् सिर्फ मनोयोग से प्राणी का वध करता है, काय से प्राणी के अवयवों का छेदन भेदन नहीं करता, उसका कार्य वन्धजनक नहीं होता यह परिज्ञोपचित्त नामक पहला भेद है। (१)
और जो अज्ञानी जन मन के व्यापार के विना अर्थात् अनजान में काय के व्यापार मात्र से हिसा करता है, उसको भी मन का व्यापार न होने से हिंसाजनित कर्म का बन्ध नहीं होता। यह अविज्ञोपचित नामक दूसरा भेद है। [२]
बौद्ध सिद्धान्त में कहागया है कि चार प्रकार से कर्म का वंध नहीं होता है, उनमें से परिज्ञोपचित्त और अविज्ञोपचित नामक दो भेद सूत्रकार ।
टाय - જે માણસ જાણે જોઈને મનથી હિંસા કરે છે એટલે કે શરીર વડે હિંસા કરતો નથી માત્ર મગ દ્વારા જ પ્રાણીને વધનો વિચાર માત્ર જ કરે છે પરંતુ શરીર દ્વારા પ્રાણીના અવયવનુ છેદન ભેદન કરતા નથી, તેનું કાર્ય બન્યજનક હેતુ નથી, આ પરિચિત્ત नामना पडसा ले छे ॥ १॥
અને જે અજ્ઞાની મનુષ્ય મનના વ્યાપાર વિના જ એટલે કે અજાણતા જ કાચના વ્યાપાર માત્ર દ્વારા જ હિંસા કરે છે તેના દ્વારા પણ મને વ્યાપાર ચાલતું ન હોવાને કારણે તેનું તે કાર્ય બન્યજનક હેતુ નથી આ “અવિપચિત” નામને બીજે ભેદ છે (૨) બઢસિદ્ધાન્તમાં એવું કહેવામા આવ્યુ છે કે ચાર પ્રકારના કાર્યથી કર્મને બન્ધ થતો નથી
