________________
२५६
सूत्रकृताङ्गसूत्रे (सुइ दुक्ख) मुखं दुःख च [वेदयति] वेदयन्ति पार्थक्येनानुभवन्ति [अदुवा] अथवा-अथच [ ठाणओ] स्थानतः-स्वस्वोत्पतिस्थानतः (लुप्पंति) लुप्यन्ते= म्रियन्ते अन्यत्र गच्छन्ति । तेपां वादिनामयमभिप्रायः यत् जीवाः अनेके सन्ति, ते च जीवाः पृथक्पृथगेव सुखदुःखे अनुभवन्ति, तथा-एकस्मात् स्थानात् म्थानान्तरमपि पृथक् पृथगेव गच्छन्ति, नतु-एक एवजीवः, येन मुखदुःखयोः सांकर्य स्यादिति भावः ॥१॥
-टीका'पुण' पुनरिति शब्दः पूर्वोक्तचार्वाकादिवाद्यपेक्षया नियतिवादिनां वैशिष्टयं दर्शयति-'एगेसिं आघायं' एकेपामाख्यातम्-एकेपां-नियतिवादिनां कथनम-तदेवा-तदेव दर्शयति- जिया' जीवाः ‘पुढो उववण्णा' पृथक्-भिन्न भिन्नगतौ उपपन्नाः-उत्पन्नाःसन्तः 'सुहं दुक्ख' सुखं दुःखं वेदयंति - वेदयन्ति सुख दुःख भोगते हैं। अथवा अपने उत्पत्तिस्थान से अन्यत्र गमन करते हैं उनका अभिप्राय यह है कि जीव अनेक हैं और वे जीव अलग अलग ही मुखदुःख का अनुभव करते हैं तथा पृथक्- पृथक् ही एक स्थान से दूसरे स्थानपर जाते हैं। आत्मा एक नहीं है जिससे कि सुखदुःख की सेलभेल (सांकर्य) हो ॥१॥
-टीका:गाथा में प्रयुक्त 'पुण' शब्द 'पुनः' (फिर) के अर्थ में है और वह पूर्वोक्त चार्वाक आदि से नियतिवादी की विशेषता को प्रदर्शित करता है। नियतिवादी क्या मानते हैं, वह यहाँ दिखलाया जाता है-जीव भिन्न भिन्न गतियों में उत्पन्न होते हुए सुख दुःख का अनुभव करते है और वे जीव
અલગ અલગ રૂપે સુખ દુખ ભેગવે છે અથવા પિતાના ઉત્પત્તિ સ્થાને ગમન કરે છે. તેમની માન્યતા એવી છે કે જીવ અનેક છે, અને તે જીવે અલગ અલગ જ સુખ દુખને અનુભવ કરે છે. તથા જુદા જુદા જ એક સ્થાનેથી બીજે રથાને જાય છે. આત્મા એક નથી તેથી સુખદુખની સેળભેળ થઈ જવાને પ્રસ ગ જ ઉદ્ભવ નથી.
शीर्थ :- गाथाभां पराये “ पुण" (धुन ) पह, पूति या माहिमतवाहीमा કરતાં નિયતિવાદીની માન્યતામાં જે વિશેષતા છે. તે પ્રદશિત કરે છે. નિયતવાદીઓની માન્યતા કેવી છે, તે આ સૂત્રમાં આવે છે.
“જી જુદી જુદી ગતિઓમાં ઉત્પન્ન થઈને સુખદુ અને અનુભવ કરે છે, અને તે જ પિત પિતાના સ્થાનમાથી અન્યત્ર ચાલ્યા જાય છે.
|| ૧ |
