________________
৩০
અનશન
(૯) અનશન
પ્રાચીન સામાચારીમાં અનશન સર્વથા સ્વીકારવાની વાત છે. વર્તમાન કાળે જૈનોના દિગંબર-સ્થાનકવાસી-તેરાપંથીમાં સંથારો લેનાર પૂ. સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકા જોવા મળે છે.
ગમે તે કારણે શ્વેતામ્બર મંદિરમાર્ગીમાં સંથારો લેવાતો નથી. સાગારી સંથારો-સાગારી અનશન લેવામાં કોઈ વાંધો ન હોવો જોઈએ. મજબુત મનવાળાએ લેવો જોઈએ.
ન
અંતિમ સ્થિતિ વખતે તે તે જીવના પરિણામ મુજબ અનશન કરાવવું. તબીયત સારી ન રહે ત્યાં સુધી
(૧) ચારે આહારનો ત્યાગ કરાવવો.
જો તેમના સ્વજનાદિ ધર્મ વાસિત ન હોય, સંસારી રાગી જ હોય તો તેમને સમજાવીને દવા તથા પાણી સિવાય ત્યાગ કરાવવો...મરી જાય તો વિરતીમાં જાય, સદ્ગતિ થાય. સાજો થઈ જાય તો બધું વાપરવાનું (ખાવાનું) છુટ છે. આના માટે પચ્ચક્ખાણ દેવાનું હોય તે નીચે પ્રમાણે
‘અભિગહં પચ્ચક્ખાઈ (પચ્ચક્ખામિ) અન્નત્થણાભોગેણં સહસાગારેણં મહત્તરાગારેણં સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણં વોસિરઈ (વોસિરામિ).’
(૨) ઉપયોગવાળા કોઈ સંભાળ લેનાર હોય તો સતત મુટ્ટસી પચ્ચક્ખાણ કરાવતા રહેવું.
આ પચ્ચક્ખાણ લે એટલે ચાર આહારનો ત્યાગ થઈ જાય. એમાં મૃત્યુ થાય તો સદ્ગતિ થાય.
આ પચ્ચક્ખાણ જ્યારે ખાવું-પીવું હોય ત્યારે પાળી શકાય. ખાઈ-પીને ફરીથી લઈ લેવું.
:
મુદ્ઘસી પચ્ચક્ખાણ લેવા માટે હાથ જોડીને નીચે મુજબ બોલવું. ‘મુટ્ઠિસહિય પચ્ચક્ખાઈ (પચ્ચકખામિ) અન્નત્થણાભોગેણં સહસાગારેણં મહત્તરાગારેણં સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણું વોસિરઈ (વોસિરામિ).’
મુસિ પચ્ચક્ખાણ પારવા માટે ચાર આંગળ વચ્ચે અંગુઠો મુકી મુઠી બંધ કરીને હાથ નીચે મુકી પછી નીચે મુજબ બોલવું.
