________________
અતિચાર આલોચના
જ્ઞાન-જ્ઞાની-જ્ઞાનના સાધનોની મેં જે અવહેલના આશાતના કર્યા-કરાવ્યા અનુમોઘા હોય તેનું મિચ્છા મિ દુક્કડમ્. જ્ઞાન બાળેલ હોય. તેના ઉપર લે-માત્રે ગયેલ હોઉં. જ્ઞાન પર ખાવાની વસ્તુ રાખી ખાધેલ હોય. ભણાવનારની હાંસી– મજાક-તિરસ્કારાદિ કરેલ હોય. ભણવા પ્રત્યે રોષ થયેલ હોય. જમતા વાતો કરી હોય – સાથે જ્ઞાન હોય અને ઠો માત્ર ગયેલ હોઈએ. મોઢું એઠું હોય અને બોલ્યા હોઈએ. વાંચન કરેલ હોય. સ્ત્રીપણામાં અંતરાયમાં (M.C. માં) જ્ઞાન હાથમાં લીધેલ હોય. છાપા-પુસ્તકો-વાંચ્યા હોય. જેની પાસે ભણેલ હોઈએ તેને બદલે બીજા પાસે ભણેલ છું એવો અટ્લાપ કરેલ હોય, પાંચે જ્ઞાનની સહૃણા ન કરી હોય. જ્ઞાનદાતા-જ્ઞાની વિગેરેની વાત કાઢી નાખી મારી જાતને વિશેષ જાણકાર દેખાડવા પ્રયત્ન કરેલ હોય. ભણાવનાર પાસે મને શું મલે છે તે વિચારવા-બોલવાના બદલે તેનામાં શું ખામી છે તે બોલી વિચારી ભણાવનારનો અવર્ણવાદ-નિંદા-ટીકા કરેલ હોય, મન-વચન-કાયાથી કોઈપણ પ્રકારે જ્ઞાનાવરણીય કર્મો બાંધ્યા –બંધાવ્યાઅનુમોદ્યા હોય તેનું મિચ્છામિ દુક્કડમ્.
८
દર્શનાચારની આલોચના
જિનવચનમાં શંકા-કાંક્ષા-વિચિકિત્સા તથા મૂઢ દષ્ટિપણું કરેલ હોય તેનું મિચ્છામિ દુક્કડમ્.
શાસન પ્રભાવકોની પ્રશંસા-વાત્સલ્ય ન કરેલા હોય, ધર્મમાં સીદાતાને સ્થિર ન કર્યા હોય, છતી શક્તિએ શાસનપ્રભાવના ન કરી હોય, શાસનહીલના કરીકરાવી હોય, દર્શન પ્રત્યનીકતા કરેલ હોય, દર્શનમાં અંતરાય કરેલ હોય, દર્શન વિસંવાદ જોગ કરેલ હોય, દર્શનઆશાતના કરેલ હોય, દર્શન પ્રત્યે દ્વેષ કરેલ હોય તે સર્વનું મિચ્છા મિ દુક્કડમ્.
નરક-તિર્યંચ-દેવ-મનુષ્ય ગતિમાં ભ્રમણ કરતા મેં દર્શન - દર્શની દર્શનના સાધનોની જે કાંઈ નિંદા અવહેલના - આશાતના વિગેરે કર્યા – કરાવ્યા - અનુમોદ્યા હોય તેનું મિચ્છા મિ દુક્કડમ્.
ચતુર્વિધ શ્રી સંઘ પ્રત્યે તેમજ અરિહંત સિદ્ધ પ્રત્યે તથા જિનમંદિર ઉપાશ્રય પ્રત્યે – પરમાત્માની પ્રતિમા - પ્રતિકૃતિ – તીર્થો - તીર્થપટો વિગેરે પ્રત્યે મેં જે કાંઈ અપ્રીતિ – અભક્તિ અવાત્સલ્ય કરેલ હોય, કરાવેલ હોય, અનુમોદેલ