________________
અનશન
મારા કરતા અનેક ગણી વધારે પ્રતિકુળતામાં જીવતા જીવોને જોઈને, કર્મના નાટક વિચારી પ્રતિકૂળતામાં સ્વસ્થ રહું.
૧૪૬
મારા કરતા બીજાને ધન-સામગ્રી-પરિવાર સારા મળેલ હોય, અનુકુળ મળેલા હોય તેની હું કદી ઈર્ષા કરનારો ન બનું.
મારી ઈર્ષા કરનારા ખૂબ સુખી થાઓ.
કર્મબંધ કરાવે તેવું સાંભળવામાં મને આસક્તિ ન થાય.
સંસાર વધારે તેવું જોવામાં મને આસક્તિ ન થાય.
ખાવા-પીવામાં કોઈપણ વસ્તુ મારા જન્મ-મરણ વધારે એવી આસક્તિ ન થાય. બીજાની ભૂલો હું માફ કરનારો બનું.
(બિમારની સ્થિતિ મુજબ સમય મુજબ આવી અનેક ભાવના કરાવવી તથા બિમારને જાતે કરતા શીખવવું.)
અનશન
જન્મ મરણ કરતા અત્યાર સુધીમાં જાણતા કે અજાણતા અભક્ષ્યનું ભક્ષણ કરેલ હોય તેનું મિચ્છા મિ દુક્કડમ્. ભક્ષ્યનું ભક્ષણ રાગ-દ્વેષથી કરેલ હોય તેનું મિચ્છા મિ દુક્કડમ્. હવે પછી ભક્ષ્યને રાગ-દ્વેષથી ખાનાર ન બનું. મૃત્યુ પહેલા ચારે આહારનો ત્યાગ કરનાર બનું.
વર્તમાન કાળે શ્વેતામ્બર મંદિર માર્ગીમાં અનશન કરાવાતું નથી. દિગંબર, સ્થાનકવાસી, તેરાપંથમાં થાય છે. બિમારની સ્થિતિ મુજબ ચારે આહાર અમુક સમય સુધી બંધ કરાવવા અથવા પાણી-દવા સિવાય બંધ કરાવવું. આવો અભિગ્રહ કરાવવા નીચે મુજબ પચ્ચક્ખાણ કરાવવું.
અભિન્ગ ં પચ્ચક્ખાઈ (પચ્ચક્ખામિ) અન્નત્થણાભોગેણં સહસાગારેણં મહત્તરાગારેણં સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણું વોસિરઈ (વોસિરામિ).
બિમારને સતત મુસિ પચ્ચક્ખાણ કરાવવું. (આ પચ્ચક્ખાણમાં જ્યારે કાંઈ ખાવું પીવું હોય ત્યારે પચ્ચક્ખાણ પળાવી દેવાનું પછી પાછું પચ્ચક્ખાણ લઈ લેવું.) મુટ્ઠિસહિયં પચ્ચક્ખાણ લેવા માટે નીચે મુજબ બોલવું.
મુટ્ઠિસહિયં પચ્ચક્ખામિ અન્નત્થણાભોગેણં સહસાગારેણં મહત્તરાગારેણં સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણં વોસિરામિ.
