Page Text
________________
બાર પ્રકારની હિંસાઓ
૧૪૩
આવી એક ભૌતિકવાદી વિચારસરણી ધીરે ધીરે રૂઢ થતી ગઈ અને ઓગણીસમી સદી સુધીમાં આ વિચારસરણીની આણ ચારેકોર પૂરબહારમાં પ્રવર્તી રહી. આજ સુધી લગભગ આ જ વિચારસરણી કાયમ રહી છે. છેલ્લાં ત્રણસો-ચારસો વરસમાં લોકોનું માનસ સામાન્ય રીતે આ જ વિચારસરણીથી ઘડાતું આવ્યું છે. જો કે આજે હવે આ વિચારસરણીની તળિયાઝાટક સમીક્ષા કરીને તેની ધરમૂળથી ફેર-વિચારણા થવી જોઈએ, એવો સૂર ખાસ કરીને વીસમી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં ઘણો બળવત્તર બનતો જાય છે.
માણસનું દૈવત હરાયું નવો નવો વિજ્ઞાનયુગ આવી ભૌતિકવાદી વિચારસરણીમાં જકડાઈ ગયો. પરિણામે જાણે-અજાણે વિજ્ઞાનનો પોતાનો એક નવો સંપ્રદાય ઊભો થયો,નવું સ્થાપિત હિત ઊભું થયું. મુક્તિનો ઝંડો લઈને નીકળેલાઓએ પોતે ફરી નવા ચુસ્ત નિયમો બાંધ્યા અને તેમાં માણસને જકડી લીધો. ભૌતિકવાદી વિચારસરણીની પોતાની જ કેટલીક નવી અદૃશ્ય કેદ ઊભી થઈ ગઈ. તેણે માણસનું દેવત જ હરી લીધું. બર્ટ્રાન્ડ રસેલે ભૌતિકવાદની આ વિચારસરણીના પાયામાં જ જે ભૂલ થઈ ગઈ, તેના તરફ બહુ વેધક રીતે આંગળી ચીંધી છે :
“ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ જોતાં, ભૌતિકવાદનો જન્મ એક અન્ય રૂઢિચુસ્ત મતવાદ (dogmatism)નો સામનો કરવાના પ્રત્યાઘાતરૂપે થયેલો. આ ભૌતિકવાદની પ્રસ્થાપના કરનારા મોટા ભાગના માણસો કાંઈ એવા નહોતા કે જેમને કોઈ જડ મતવાદમાં રસ હોય પરંતુ એ બધાને એમ લાગ્યું કે પોતાને જે મતવાદો પ્રત્યે અત્યંત અણગમો છે, તેને જો હાંકી કાઢવો હશે તો આના કરતાં ઓછું ચોક્કસ અને ઓછું ચુસ્ત કશું ચાલી શકશે નહીં. એમની સ્થિતિ એવા માણસો જેવી હતી, જેઓ શાંતિ સ્થાપવા માટે લશ્કરો ઊભાં કરતાં હોય છે !... અને એટલે એમણે જગતમાંથી ઈશ્વરને એક વ્યક્તિ તરીકે હાંકી કાઢ્યો. એટલું જ નહિ, પણ એક આદર્શ રૂપે ઈશ્વર તત્ત્વનેય રૂખસદ આપી દીધી. આ ઈશ્વરી તત્ત્વ પ્રત્યે તો માણસની મૂળભૂત નિષ્ઠા રહેલી હતી. તે જ વસ્તુ માણસ પાસેથી છીનવી લઈને ભૌતિકવાદે માણસને અનેકવિધ દબાણોનો અને ખેંચાણોનો શિકાર બનાવી મૂક્યો. માણસ પાસે કશુંયે આંતરિક રક્ષા-કવચ રહ્યું નહીં.'
| SR No. | 009163 |
| Book Title | Baar Prakarni Hinsao |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandrashekharvijay |
| Publisher | Kamal Prakashan |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 192 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |