Page Text
________________
त्रिकुट
વાનલાલ ઈંદ્રજીના ગુજરાતના પ્રાચીન ઇતિહાસ પા૦ ૫૭ ).
ત્રિપુટ (૪). યમનેત્રી પત તે. (એનનલના પાપ્યુલર એનસાઇકલાપિડીયામાં હમાલય શબ્દ એ ). ત્રિશત્ત. જાહેર પ્રાન્તનેા ભાગ વિશેષ, જાલન્ધરનું રાજ્ય તે. વિશ્ડ તહેારા તે ત્રિગત તેમ કહે છે. તહેારા યાને તિહારા લુધિયાનાથી ઘેડા મૈલ દૂર સતલજ નદી ઉપર આવેલું છે. અહિંયા અગાડી કૅપ્ટન વેડને જોવા લાયક ખંડિયેરા માલમ પડયાં હતાં. (જ૦ એ સા૦ ૦ પુ૦૬). અષા (અખો) ના પતા અને બિયાસ નદીના ઉપલાવેણની વચ્ચે જાલંધરમાં આવેલું કાંગરા તે પુરાતન ત્રિગત એમ જર્નલ કનિંગ્ઝામનું કહેવું છે. (બૃહતસંહિતા અ૦ ૧૪, અને ડૉકટર સ્ટીલનું રાજ્યતરંગિણી પુ૦ ૧ પા૦ ૮૧ ). હૈમકેાષમાં જાલંધર તે ત્રિગત એમ જણાવ્યું છે. ત્રિગ એટલે જે પ્રદેશમાં ત્રણ નદીઓ વહે છે તે. અહિં રાવી, બિઆસ અને સતલજ એ ત્રણ નદીઓ વહે છે. ( આકિ સર્વે ૨૦ પુરુ ૫, પા૦ ૧૪૮; પા િટરનું માર્કણ્ડેયપુરાણ, ૩ર૧, ૩૪૭ ની ટિપ્પણી; ૧૦ એ૦ સા૦ ૫૦ ૧૮૮૦, પા૦ ૧૦ ). શિલાલેખા ઉપરથી જણાય છે કે હાલનું જાલંધર તે જ પુરાતન ત્રિગ . ( અપિ ઇંડિ ૧, પા ૧૦૨, ૧૧૬). ત્રિનä. (ર) ઉત્તર કાનડા તે; ગાક શબ્દ જુઓ. ( ભાગવતપુરાણ, ૧૦, અ૦ ૭૯) ત્રિનેત્રેશ્વર. ગુજરાતમાં કાઠિયાવાડમાં ઝાલાવાડમાં લખતરના રાજ્યમાં આવેલું યાત્રાનું સ્થળ વિશેષ, થાન તે જ. આ સ્થળ મેણુ નદીના કાંઠે આવેલું હોઈ ત્યાં ત્રિનેત્રેશ્વર મહાદેવનું દેવળ છે. મહાદેવને હાલ તરણેતર કર્યું છે. ( સ્ક પુરાણુ ભાસખંડ, અબુ દે, ૦૮). ભદ્રક નામના તળાવ યાને
त्रिपुरी
છે
કુંડની પાસે આ દેવળ આવેલું છે. થાન ત્યાંની મુલાયમ અને ચિકણી માટીને માટે પ્રખ્યાત ત્યાં માટીનાં વાસણ્ સારાં અને છે. ત્રિપૌ. તિરૂપતી યાને ત્રિત. મદ્રાસથી વાયવ્યમાં બહુ!તેર મૈલ દૂર અને રેતીગુંટા નામના રેલ્વે સ્ટેશનધી થાડે દુર ઉત્તર આર્કટના જીલ્લામાં આ સ્થળ આવેલું છે. એ યાત્રાનું સ્થળ છે. ( ચૈતન્યચરણામૃત ) વેંકટ[ર્ગાર તે ૯. શેષાચલ યાને વેંકટંગારના શિખર ઉપર ત્રિદોયા પુર્વમાં ૬ મેલ ઉપર 'કટેશ્વર યાને બાલાજી વિશ્વનાથ નામની સુપ્રસિદ્ધ નારાયણની મૂર્તિ આવેલી છે. રામાતુજે એની સ્થાપના કરી હતી. એ પર્વતના પાદપ્રદેશમાં રામચંદ્ર, લક્ષ્ય શુ અને સાતાની મૂર્તિ આવેલી છે. કહેવાય છે કે લંકાથી પાછા ફરતાં તે આ સ્થળે એક રાત રહ્યાં હતાં. શેષાયલ જતાં ૬ ડુંગરી ઉપર થઈને જવું પડે છે. ત્રિપુરા. તિપારા તે જ. કામરૂપમાં આ સ્થળની
ગણત્રી થતી ( તારાતંત્ર ). એને કિરાત દેશ પણ કહેતા.
૧૦૪
ત્રિપુરા (૨) ત્રિપુરી તેજ. (બહુાભારત, વનપ, અ૦ ૨૫૨). ત્રિપુરી. જબલપુરથી પશ્ચિમે ૭ મેલ ઉપર નમૅ
દાના કિનારે આવેલું તેર ત. આ જગ્યાએ મહાદેવે ત્રિપુરાસરને વધ કર્યા હતા. ( પદ્મપુરાણ, ત્રંગ, અ૦ ૭ અને રેપ્ સનના ઈંડિયન કાઇન્સ પા૦ ૧૪, ૩૩). તારકાસુરના ત્રણ પુત્રએ આ શહેર બાંધ્યું હતું એમ કડુવાય છે. ત્રિપુરના નારા એ શૈવોએ બૌદ્યોતે હાંકી કાઢયાનું આલ’કારિક વર્ણન માત્ર છૅ, (લિંગપુરાણ, ભાગ ૧, અ૦ ૭૧ ). અને ત્રિપુર પણુ કહેતા. ઈસુની નવમી સદીમાં એકુકલદેવ અને ચેદીના કલચુરી રાજાઓની રાજધાની હતી. એને ચેદીનગર પણ કહેતા. ત્રિપુર એ બાણુરાની રજાધારી સુતી એમ મત્સ્યપુરાણના
Aho! Shrutgyanam
| SR No. | 009120 |
| Book Title | Bhogolik Kosh 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dahyabhai P Derasari |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society Ahmedabad |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 144 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 9 MB |