________________
(૧૧) શ્રી શ્રેયાંસનાથ સ્વામી
૧૩૭ કહેતા આપો છો. માટે આપ જ સ્વયં દેય દાન અને દાતાસ્વરૂપ છો. તથા જે ગુણને વીર્યની સહકારતા મળી તે લાભ. એમ દાન અને લાભ પ્રવર્તે છે.
વળી હે સ્વામી! તમે નિજ અનંતગુણ પર્યાયરૂપ આત્મશક્તિના પાત્ર એટલે આધાર છો, તેના જ ગ્રાહક છો તથા તે શક્તિના વ્યાપક એટલે તેમાં જ તન્મયતાપૂર્વક વ્યાપવાવાળા પણ તમે જ છો. ૪
પરિણામિક કારજ તણો, કર્તા ગુણ કરણે નાથ રે; અક્રિય અક્ષય સ્થિતિમયી, નિકલંક અનંતી આથ રે. મુ૫
સંક્ષેપાર્થ:- હે પ્રભુ! આપના અવ્યાબાધાદિ અનંતગુણોમાં પરિણમન કરવારૂપ કાર્યના કર્તા આપ જ છો. તે કેવી રીતે? તો કે ગુણકરણે કરી એટલે અવ્યાબાધાદિ ગુણ તે કરણ અને તે કરણનું જે સુખાનુભવાદિ ફળ તે કાર્ય તથા ગુણની પ્રવૃત્તિ તે ક્રિયા; તે ત્રણેના કર્તા હે નાથ તમે જ છો.
વળી પ્રભુ આપ સિદ્ધપણું પામેલ હોવાથી ચલયોગની ક્રિયા રહિત છો માટે અક્રિય પણ છો. આયુષ્ય કર્મનો સર્વથા નાશ થવાથી આપ અક્ષય સ્થિતિવાળા છો. તથા નિષ્કલંક એટલે સર્વ પ્રકારના કર્મકલંકથી રહિત હોવાથી આપ નિષ્કલંક છો. તથા આપની પાસે અનંતી આથ કહેતાં આત્મસંપદા છે, તેના આપ સ્વામી પણ છો. //પા!
પરિણામિક સત્તા તણો, આવિર્ભાવ વિલાસ નિવાસ રે; સહજ અકૃત્રિમ અપરાશ્રયી, નિર્વિકલ્પ ને નિઃપ્રયાસ ૨. મુ૦૬
સંક્ષેપાર્થ :- હે પ્રભુ! આપની અનંતગુણ પર્યાયયુક્ત પારિણામિક સ્વસત્તા નિરાવરણ થઈને તેનો સંપૂર્ણ આવિર્ભાવ થયો અર્થાત્ સ્વસત્તા સંપૂર્ણ પ્રગટ થઈ, તેનો જ આપ વિલાસ કહેતાં અનુભવ કરો છો અને તેમાં જ સદા નિવાસ કરો છો.
તે આત્મ અનુભવ સહજ એટલે સ્વભાવથી જન્મેલો છે. અત્રિમ એટલે બનાવટી નથી. વાસ્તવિક છે અને અપરાશ્રયી કહેતા પરવસ્તુના આધાર વિનાનો છે તેમજ નિર્વિકલ્પ તથા નિષ્ક્રયાસ કહેતા ઉદ્યમ વગર જ તે આત્મ અનુભવના આપ ભોક્તા છો. કા.
પ્રભુ પ્રભુતા સંભારતાં, ગાતાં કરતાં ગુણગ્રામ રે; સેવક સાધનતા વરે, નિજ સંવર પરિણતિ પામ રે. મુ૭ સંક્ષેપાર્થ – પ્રભુના અનંત ગુણ ઐશ્વર્યને સ્મૃતિમાં લાવતાં તથા તેની
૧૩૮
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ ગાઈને સ્તુતિ કરતાં, ગુણગ્રામ કરતાં પ્રભુનો સેવક એવો ભક્ત આત્મસ્વરૂપને શુદ્ધ કરવાના સાધનને પામી પોતાની સંવર પરિણતિ એટલે આત્મસ્વભાવની રમણતાને પામે છે. શા
પ્રગટ તત્ત્વતા ધ્યાવતાં, નિજ તત્ત્વનો ધ્યાતા થાય રે; તત્ત્વરમણ એકાગ્રતા, પૂરણ તત્ત્વ એહ સમાય રે. મુળ૮
સંક્ષેપાર્થ :- હે પ્રભુ! આપની પ્રગટ તત્ત્વતા એટલે આત્મસંપદાને સદ્ગુરુ કે શાસ્ત્ર દ્વારા જાણી તેનું ધ્યાન-ચિંતવન કરતાં પોતે પણ નિજ આત્મસત્તાનો ધ્યાતા એટલે ધ્યાન કરનારો થાય છે. અનુક્રમે એમ આત્મતત્ત્વમાં રમણતા કરી એકાગ્ર થતાં શ્રેણી માંડી અંતે પૂર્ણ શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપને પોતે પણ પામે છે. દા.
પ્રભુ દીઠે મુજ સાંભરે, પરમાતમ પૂર્ણાનંદ રે;
દેવચંદ્ર જિનરાજના, નિત્ય વંદો પય અરવિંદ રે. મુ૯
સંક્ષેપાર્થ :- પ્રભુની વીતરાગ મુદ્રાના દર્શન થતાં, તે વીતરાગી પરમાત્માનો અનંત અવિનાશી પૂર્ણ આનંદ સાંભરે છે. માટે દેવોમાં ચંદ્ર સમાન જિનરાજના ચરણકમળની હમેશાં તમે વંદના કરો. પલા
(૧૧) શ્રી શ્રેયાંસનાથ સ્વામી શ્રી યશોવિજયજીકૃત વર્તમાન ચોવીશી સ્તવન
(કર્મ ન છૂટે રે પ્રાણિયા-એ દેશી) તુમે બહુ મૈત્રી રે સાહેબા, મારે તો મન એક; તુમ વિણ બીજો રે નવિ ગમે, એ મુજ મોટી રે ટેક.
શ્રી શ્રેયાંસ કૃપા કરો. ૧ અર્થ - હે પ્રભુ! આપને તો ઘણા મિત્રો છે. પણ મારે મન તો પ્રભુ આપ એક જ છો, તમારા વિના કોઈ અન્ય દેવ મને ગમતા નથી. એ મારી મોટી ટેક છે, માટે હે શ્રેયાંસનાથ પ્રભુ!મારા ઉપર કૃપા કરીને હવે મને ભવસાગરથી પાર ઉતારો.
ભાવાર્થ:- જીવ માત્રનું શ્રેય એટલે કલ્યાણ કરનાર એવા અગ્યારમાં પ્રભુ શ્રેયાંસનાથની સ્તુતિ કરતાં કર્તા કહે છે કે હે નાથ ! આપ ઘણા જીવોને