________________
(૧૮) શ્રી અરનાથ સ્વામી
૨૩૯ માટે ઉપાદાનાદિ ત્રણે કારણો સફળ થવાનું મુખ્ય કારણ, તે નિમિત્ત કારણરૂપે પ્રભુ જ છે. માટે વીતરાગ પ્રભુરૂપ શુદ્ધ નિમિત્તને હમેશાં ત્રણે યોગથી ભાવપૂર્વક સેવો, તેમની ભાવપૂર્વક ભક્તિ કરો કે જેથી પોતાનો આત્મા પણ દેવોમાં ચંદ્ર સમાન એવા ઉત્તમ મોક્ષપદને પામે. ૧૫ા.
(૧૮) શ્રી અરનાથ સ્વામી શ્રી યશોવિજયજીકૃત વર્તમાન ચોવીશી સ્તવન
(આસણરા યોગીએ દેશી) શ્રી અરિજન ભવજલનો તારુ, મુજ મન લાગે વારુ રે;
મનમોહન સ્વામી. બાંહ્ય ગ્રહી એ ભવજલ તારે, આણે શિવપુર આરે રે. મન૦૧
અર્થ :- શ્રી અરનાથ પ્રભુ મને સંસારસમુદ્રમાંથી તારનાર છે, માટે મારા મનને તેઓ બહુ પ્રિય લાગે છે. એઓ હાથ પકડીને ભવ્યજનને તારે છે અને કાંઠે લાવી મોક્ષનગરે પહોંચાડે છે. માટે તે મારા મનના મોહક સ્વામી છે.
ભાવાર્થ - શ્રી અરનાથ ભગવાનની સ્તુતિ કરતાં શ્રી યશોવિજયજી મહારાજ જણાવે છે કે જે આત્મકલ્યાણાર્થી જીવો તેમનું સ્મરણ, ભજન તથા ધ્યાનાદિ કરે છે, તેમને સંસારસમુદ્રમાંથી તારી પેલે પાર–સામે કાંઠે પહોંચાડે છે. તેથી મને બહુ વહાલા લાગે છે. તેઓ ભવ્ય જીવોને બાંહ્ય ગ્રહી એટલે જ્ઞાન અને ક્રિયારૂપ બે હાથનું અવલંબન આપી, સંસારસમુદ્રમાંથી ઉદ્ધરી, તેમને સામે પાર કે જ્યાં મોક્ષનગર છે ત્યાં લઈ જાય છે. એવા અરનાથ પ્રભુ મારા મનને મોહ પમાડનારા છે. ૧૧ી.
તપ જપ મોહ મહા તોફાને, નાવ ન ચાલે માને રે; મક પણ નવિ ભય મુજ હાથોહાથે, તારે તે છે સાથે રે. મન૦૨
અર્થ - મોહ ગર્ભિત તપ જપ આત્મારૂપી નાવને હાલકડોલક કરીને આગળ વધવા દેતા નથી. પણ શ્રી યશોવિજયજી મહારાજ જણાવે છે કે મને એ ભય નથી. કારણ કે હાથોહાથ તારે એવા પ્રભુ મારી સાથે છે.
ભાવાર્થ:- જે પામર જીવો તપ તથા જપ આદિ ઉત્તમ કરણીઓ અમુક પ્રકારનું પૌદ્ગલિક સુખ મેળવવાની ઇચ્છાપૂર્વક કરે અથવા લોકોમાં કેમ
૨૪૦
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ જાહેર થાય તથા પોતાનું બહુમાન કેમ વધે ? એ અર્થે પ્રયાસ કરે અથવા બીજાઓ કે જેઓ એવી કરણી ન કરતા હોય કે ન કરી શકતા હોય તેઓની નિંદા કરે અને પોતાનાં વખાણ પોતાના મુખે કરે તથા એ બાબત ગર્વ ધારણ કરે તેવા જીવોનું આત્મારૂપી નાવ તે જે દિશામાં ચલાવવા ઇચ્છે છે તે તરફ ચાલતું નથી. તેઓનો આત્મા સાચા માર્ગે ચઢી શકતો નથી. તેને મોહરૂપી મહાતોફાન નડે છે. તેથી ક્વચિત્ તે નાવ ઊંધુ વળી જઈ ડૂબી પણ જાય છે. અહીં કહેવાનો આશય એમ છે કે એવી રીતે આચરણ કરનારા જીવો તરી શકતા નથી પણ કોઈવાર તો સંસારરૂપી કાદવમાં ઊલટા વધારે વધારે ખૂંચે છે, કર્તા મહાશય કહે છે કે મને એવો કોઈ પ્રકારનો ભય નથી, કારણ કે મારી દરેક કરણી માત્ર પ્રભુની પ્રીતિભક્તિ મેળવવા અર્થે જ છે. તેથી પ્રભુ સદા મારી સાથે જ છે. તે મારો હાથ પકડી, સંભાળપૂર્વક-કાળજી રાખીને ભવસમુદ્રથી મને પેલી પાર મોક્ષપુરીએ પહોંચાડે એમ છે.
આ ગાથાનો સાર એ છે કે જે કાંઈ તપજપાદિ ધર્મકરણી કરવી તે કોઈપણ જાતના સાંસારિક ફળની ઇચ્છા રાખ્યા વિના માત્ર આત્માને કર્મથી મુક્ત કરવા માટે કરવી. અન્ય સાંસારિક પ્રયોજનની ઇચ્છાએ કરવાથી તો માત્ર સંસાર જ વધે છે પણ મોક્ષ મળતો નથી. રાાં
ભગતને સ્વર્ગ સ્વર્ગથી અધિકું, જ્ઞાનીને ફૂલ દેઈ રે; મ કાયા કષ્ટ વિના ફલ લહીએ, મનમાં ધ્યાન ધરે રે. મન૦૩
અર્થ:-ભક્તને સ્વર્ગ અને જ્ઞાનીને સ્વર્ગથી પણ અધિક એવું મોક્ષફળ પ્રભુ આપે છે, જો ખરા મનથી પ્રભુનું ધ્યાન ધરીએ તો શરીરને કષ્ટ પડ્યા વિના પણ મોક્ષરૂપ ફળ મેળવી શકાય એમ છે.
ભાવાર્થ:- ભક્તિનો યથાર્થ હેતુ જાણ્યા વિના શ્રી અરનાથ પ્રભુની ભક્તિ કરનાર ભક્તજનને વધારેમાં વધારે દેવલોકનું સુખ મળે છે. પણ જે ભક્તજન, પ્રભુભક્તિ કરવાનું યથાર્થ કારણ સમજીને ભક્તિ કરે છે તેવા જ્ઞાનીભક્તને તો પ્રભુ મોક્ષફળ આપે છે. જ્ઞાનીભક્ત અને અજ્ઞાની ભક્તને જેવાં પ્રકારનાં ફળો મળે છે તેની ભિન્નતા અત્ર બતાવેલ છે. તે યથાર્થ સમજવા યોગ્ય છે. એ એમ સૂચવે છે કે જે જે કરવું તે તે સમજીને કરવું. સમજ્યા વગર જે જે ધર્મકરણી કરવામાં આવે તે “જ્ઞાનરહિત ક્રિયા કહી કાસકુસુમ ઉપમાન.’ તે માત્ર તુચ્છ અલ્પફળની આપનારી થાય છે. માટે દરેક ક્રિયાઓ, તેના હેતુને સમજીને કરવી જોઈએ એવો આ ઉપરથી સાર નીકળે છે. કવિ આગળ જતાં કહે