________________
(૧૭) શ્રી કુંથુનાથ સ્વામી
૨૨૭ કુંથુજિસંદ કરુણા કરો, જાણી પોતાનો દાસ, સાહિબા મોરા, શું જાણી અલગ ૨હ્યા? જાણ્યું કે આવશે પાસ. સાવ
અજબ રંગીલા પ્યારા, અકળ અલક્ષ્મી ન્યારા,
પરમ સનેહી માહરી વિનતિ. (એ આંકણી) ૧ અર્થ:- હે કુંથુનાથ ભગવાન ! મને પોતાનો દાસ જાણી મારા પર કરુણા કરો. હે સાહિબા મોરા! તમે શું જાણીને મારાથી અળગા રહ્યા છો. મેં તો જાણ્યું કે આપ મારી ભક્તિને વશ થઈ જરૂર મારી પાસે આવશો. હે પ્રભુ! આપ અજબ ગુણો વડે રંગીલા છો. મારા મનને પ્યારા છો. વળી આપની ગતિને કોઈ કળી શકે નહીં માટે અકળ છો. આપ ભૌતિક લક્ષ્મી વિનાના છો, કેમકે આપે તેનો ત્યાગ કરેલ છે, વળી સર્વથી ન્યારા છો. હે પરમ સનેહી સ્વામી ! હવે મારી વિનંતિને સાંભળો.
ભાવાર્થ:- હે કુંથુ જિનેશ્વર ! મને પોતાનો દાસ જાણીને મારા ઉપર દયાવૃષ્ટિ કરો. આપ શું જાણીને મારાથી દૂર રહ્યા છો, મારામાં કંઈ દોષ હોય તો જણાવો. મેં તો જાણ્યું છે કે ભગવાન ભક્તને વશ છે માટે જરૂર આપ મારા હૃદયમાં એક દિવસ આવશો. ત્રણ જગતના જીવોનું આકર્ષણ કરવાથી આપ અજબ રંગીલા છો. વળી મારા હૃદયમાં ઘણા ગમવાથી પ્યારા છો. વળી આપની કળાને કોઈ જાણી શકતું નથી માટે અકળ છો. ચંચળ એવી લક્ષ્મીથી આપ રહિત છો. વળી આપ શરીરમાં રહે છતે પણ તે પુદ્ગલભાવથી ન્યારા છો. પરમ ધર્મસ્નેહને ધારણ કરનારા હોવાથી હે કુંથુનાથ ભગવાન! મારી વિનંતિને ધ્યાનમાં લ્યો. [૧]
અંતરજામી વાલહા, જોવો મીટ મિલાય; સાવ ખિણ મ હસો ખિણમાં હસો, ઈમ પ્રીતનિવાહો કિમ થાય ? સાચ૦૨
અર્થ:- હે અંતરજામી પ્રભુ! તમે મને વહાલા છો. માટે મારી સામે મીટ એટલે નજર મિલાવીને મને જરા જુઓ તો ખરા. પરંતુ ક્ષણમાં હસો નહિ અને વળી ક્ષણમાં હસો. આમ કરવાથી આપણી પ્રીતિનો નિર્વાહ કેવી રીતે થશે.
| ભાવાર્થ :- હે અંતરજામી પ્રભુ! તમે ત્રણ જગતને પ્રેમ ઉપજાવનાર હોવાથી વહાલા છો. મારી સામે નજરનું મિલાન કરીને તો જાઓ. ઘડીકમાં આપ હસો છો, વળી ઘડીકમાં મૌન ધારણ કરો છો એમ પ્રીતિનો સંબંધ કાયમ કેમ રહે. અહિંયા તો પ્રીતિનું પાલન કરવાને માટે સામસામી દ્રષ્ટિનો મેળાપ થવો
૨૨૮
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ જોઈએ અને મુખ પ્રસન્નતાવાળું જોઈએ. આ બે હેતુ આપ જો સાચવી ન શકો તો પ્રીતિનું પાલન કેવી રીતે થાય. અને પાલન જો ન થઈ શકે તો અમારું કાર્ય પણ કેવી રીતે સિદ્ધ થાય. //રા.
રૂપી હો તો પાલવ ગ્રહું, અરૂપીને શું કહેવાય? સારુ કાન માંડ્યા વિના વારતા, કહોનેજી કેમ બકાય ! સાર અ૩.
અર્થ:- આપ રૂપી હો તો આપનો પલ્લો પણ પકડું ! પણ આપ જેવા અરૂપીને શું કહેવાય. હે પ્રભુ! કાન માંડ્યા વિના વારતા એટલે મારી કથા, આપની સમક્ષ કેવી રીતે કહી શકાય.
- ભાવાર્થ:- અહિંયા રૂપી એટલે વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શ સહિત હોય, એવા પદાર્થો જાણવા. રૂપી પદાર્થને પકડી શકાય છે. પરંતુ અરૂપી પદાર્થ હોય તે તો પકડી શકાય નહીં. આપ અરૂપી છો. તેથી આપને ગ્રહણ કરવાનો ઉપાય કોઈરીતે મેળવી શકીએ એમ નથી. અને આ ઉપાય જો ન મેળવાય તો પ્રીતિનું પાલન પણ કેવી રીતે થાય. વળી કહો તો ખરા કે અમે આપને હૃદયની વાત કરીએ અને આપ તે સાંભળવામાં લક્ષ ન આપો તો પછી અમારું કહેલું બધું નિષ્ફળ જાય. માટે આ વાતને સફળ બનાવવા હે કુંથુ જિનેશ્વર ! મારી ઉપર કૃપાદ્રષ્ટિ કરો. તેના
દેવ ઘણા દુનિયામાંય છે, પણ દિલમેળો નહિ થાય; સાવ જિણ ગામે જાવું નહીં, તે વાટ કહો શું પુછાય ? સાવ અ૦૪
અર્થ :- હે પ્રભુ! દુનિયામાં દેવ તો ઘણા છે, પણ દિલનો મેલાપ તેમની સાથે થતો જ નથી. કારણ કે જે ગામે જવું નથી તે ગામનો માર્ગ પણ શા માટે પૂછવો જોઈએ.
ભાવાર્થ :- દુનિયામાં હરિહરાદિક દેવો તો ઘણા છે, તેઓ દોષવંત હોવાથી મનનો મેળ તેમની સાથે થતો જ નથી. અમારે તો હે કુંથુનાથ ભગવાન ! તમારી સાથે જ મનનો મેળ કરવો છે. અમારે આપ સિવાય બીજા દેવનું કામ નથી કારણ કે જે ગામે જવું નથી તેની વાત પણ શા માટે પૂછવી જોઈએ. સા.
મુજ મન અંતર્મુહર્તનો, મેં ગ્રહો ચપળતા દાવ; સાવ પ્રીતિ સમે તો જાઓ કહો, એ તો સ્વામી સ્વભાવ, સાચ૦૫
અર્થ:- હે પ્રભુ! મારા મનને એક અંતર્મુહૂર્ત માત્ર પણ સ્થિર કરો. કેમકે એણે સદા ચંચળતા જ ગ્રહણ કરેલી છે. પ્રીતિના સમયે તો અમારી સામુ