________________
(૧૫) શ્રી ધર્મનાથ સ્વામી
૧૯૭ ઉઠાવીએ તેથી અમારું કાર્ય સિદ્ધ ન થાય, તો અમારી સેવારૂપી મૈત્રી બધી ફોક થાય. દુનિયામાં કેટલાક લોકો સ્વાદને માટે એઠું ભોજન મીઠાઈ જેવું હોય તો પણ ખાય. તેમ અમે આત્માનુભવરૂપ સ્વાદ મેળવવા માટે પ્રભુની સેવા કરીએ છીએ. કેમકે પરમાર્થ વિના પ્રીતિનું જોડાણ થતું નથી. / all
હાં રે પ્રભુ, અંતરજામી જીવન પ્રાણાધાર જો, વાયો રે નવિ જાણ્યો કળિયુગ વાયરો રે લો; હાં રે પ્રભુ ! લાયક નાયક ભક્તવઠ્ઠલ ભગવંત જો, વારુ રે ગુણ કેરા સાહિબ સારુ રે લો. ૪
અર્થ :- હે પ્રભુ! આપ અંતરજામી છો, મારા પ્રાણના આધારભૂત છો. આપની કૃપા વડે કળિયુગનો વાયરો કેવો વાય છે તે પણ અમે જાણી શક્યા નથી. હે પ્રભુ! આપ લાયક છો, નાયક છો, ભક્તજન વત્સલ છો અને વારુ એટલે સુંદર ગુણોના સાયર કહેતા સમુદ્ર છો.
ભાવાર્થ :- ઉપર કહેલા અનેક ગુણોના ધારક આપ મળવાથી કળિયુગનો વાયરો કેવો દુઃખદાયી છે તે અમે જાણી શક્યા નથી. કારણ કે કળિયુગના પ્રસંગથી અમને સંસારચક્રમાં કેવા કેવા દુઃખ ભોગવવા પડત તે બધા આપની કૃપા વડે દૂર થઈ ગયા. માટે આપ અમારા યોગ્ય નાયક છો તથા ભક્તજનોના હિતકર્તા છો. ઉત્તમ ગુણોના સાગર છો. આપના અનંત ઉપકારને સંભારી મારા આત્માને નિર્મળ કરું છું. //૪
હાં રે પ્રભુ! લાગી મુજને તાહરી માયા જોર જો, અળગા રે રહેવાથી હોય ઓસાંગળો રે લો; હાં રે કુણ જાણે અંતરગતિની વિણ મહારાજે,
હેજે રે હસી બોલો છંડી આમળો રે લો. ૫
અર્થ:- હે પ્રભુ!મને તમારી જોરદાર માયા લાગી છે. તેથી આપનાથી જો અળગા રહીએ તો અમને ગમતું નથી. ખરી રીતે તો આપની સાથે જ્યાં સુધી અભેદભાવ ઉત્પન્ન ન થાય ત્યાં સુધી મારું કાર્ય પણ સિદ્ધ ન થાય; આવી અંતરંગની વાત આપ વિના બીજો કોણ જાણી શકે. માટે હે પ્રભુ! અંતરનો આમળો છોડી દઈને અમારી સાથે હેતપૂર્વક હસીને બોલો કે જેથી અમારું કાર્ય સિદ્ધ કરવામાં અમને ઘણી સરળતા રહે.
ભાવાર્થ – અનંત ગુણનિધાન એવા આપના પ્રત્યે અમારે ઘણો
૧૯૮
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ જોરદાર પ્રેમ બન્યો છે. આ પ્રેમથી અમે જો અળગા રહીએ તો અમે રહી શકીએ એમ નથી. તમારાથી જુદાપણું રાખવું તે અમને પાલવે એમ નથી. આવી અંતરગત એટલે હૃદયની જે વાતો છે તે આપ જેવા સર્વજ્ઞ પ્રભુ સિવાય બીજો કોણ જાણી શકે ? માટે હે પ્રભુ! આમળો એટલે મનનો આગ્રહ છોડી દઈને હેતપૂર્વક હસીને એકવાર તો બોલો. આપવાની વાત તો ભલે ગમે તે વખતે સિદ્ધ થાય, પરંતુ અત્યારે ફક્ત મારા સામી દ્રષ્ટિ કરી પ્રેમપૂર્વક એકવાર બોલો તો હું મારું કાર્ય સિદ્ધ થયું એમ નિઃશંકપણે માની લઈશ. /પા
હાં રે તારે મુખને મટકે અટક્યું મારું મન જો, આંખલડી અણિયાળી કામણગારડી રે લો; હાં રે મારાં નયણાં લંપટ જોવે ખિણખિણ તુજ જો, રાતે રે પ્રભુરૂપે ન રહે વારિયા રે લો. ૬
અર્થ :- હે પ્રભુ! તમારા મુખના મટકાથી એટલે હાવભાવથી મારું ચંચળ એવું મન ત્યાંજ અટકી ગયું. આપની અણિયાળી આંખો તે કામણગારી છે. તેથી મારા લંપટ એવા નેત્રો ક્ષણ ક્ષણ આપને જોયા જ કરે છે. વળી રાત્રે પણ આપના રૂપમાં જ આસક્ત રહે છે. અને તે વાર્યા પણ વારી શકાતા નથી.
ભાવાર્થ :- હે પ્રભુ! આપનું મુખ એટલું બધું સુંદર છે કે તેને ચન્દ્ર વગેરેની ઉપમાઓ આપવી તે યોગ્ય નથી. તમારા મુખની વીતરાગ આકૃતિ ઉપર મારું મન ચપળ હોવા છતાં સ્થિર થઈ ગયું. આપનું મુખાર્વેિદ લોકોત્તર દ્રષ્ટિથી ઘણું આકર્ષક છે. વળી આપની બન્ને આંખો કામણગારી છે. તેમાં એવું કામણ રહેલું છે કે ત્રણ જગતના જીવોને તમે આંખથી વશ કરી લીધા છે. તેમજ આપની આંખમાં એવું જ બીજાં કામણ છે કે જે દ્રષ્ટિથી મોહરાજા પણ મૂર્છાગત બની ગયો. વળી મારા લંપટ એવા નેત્રો ક્ષણ ક્ષણ વારમાં આપના મુખને જ જોયા કરે છે અને આપના રૂપમાં એવા આસક્ત બની ગયા છે કે રાત્રે પણ આપના રૂપની વિસ્મૃતિ કરતા નથી. તેમાંજ નિમગ્ન રહે છે. કા.
હાં રે પ્રભુ, અલગા તો પિણ જાણજો કરીને હજૂર જો, તાહરી રે બલિહારી હું જાઉં વારણે રે લો; હાં રે કવિ રૂપવિબુધનો મોહન કરે અરદાસ જો, ગિરુઆથી મન આણી ઊલટ અતિ ઘણો રે લો. ૭ અર્થ :- હે પ્રભુ! અમે આપનાથી ઘણા દૂર છીએ તો પણ આપની