________________
ડા,
૩૧૬ ભાનસ
ભગણ નયસ
નગણ, સયમાં
| ડ સગણ યમાતા
ડ ડ યગણ લઘુ ખુલાસો - આ ગણો અક્ષરમેળ છંદમાં વપરાય છે, કોઈ પણ એક અક્ષર લઈ તેની સાથે પછીના બે અક્ષરો વાંચવાથી ત્રણ અક્ષરનો ગણ થશે. પહેલા અક્ષર સાથે ગણ શબ્દ જોડવાથી તે ગણનું નામ થશે. તથા તે ગણમાં ગુરૂ તથા લઘુ ક્યાં ક્યાં લેવા? તે પણ સમજાશે.
તેમજ માત્રામેળ છંદમાં કચ-ટ-ત-૫ નામના પાંચ ગણો વપરાય છે. તેમાં કગણ બે માત્રાનો, ચ ગણ ત્રણ માત્રાનો,ટ ગણ ચાર માત્રાનો, ત ગણ પાંચ માત્રાનો, ૫ ગણ છ માત્રાનો થાય છે. તેમજ લઘુ-ગુરૂની મેળવણીથી તેના અનુક્રમે બે-ત્રણ-પાંચ-આઠ અને તેર ભેદ નીચે પ્રમાણે – કગણ ચગણ ટગણ તગણ પગણ
ડ ડ ડ | ડ ડ ડ ડ ડ ડ! ! ડ ડ ડ ડ ડ
ડ | IIIS ISIS ડ . ડ ડ ડ | ડ
| || | _|| ડ
ડ || | ડ ડ | ડ || ડ | ડાં ડT || ||ી ડી
ડ ડ || (૮) || ડ ||
ડ | | ડ II II || || || (૧૩)
