________________
સરળ વ્યવહાર જીવનને સરસ બનાવીને
વાત સાંભળીને પ્રવચન બાદ એ મળવા આવ્યો તો. ચહેરા પર સૌમ્યતા દેખાય તો વાતચીતમાં નિખાલસતા અનુભવાય. સવિપુલં છતાં નમ્રતા પ્રશંસનીય વ્યક્તિત્વ આકર્ષક છતાં પવિત્રતા અનુકરણીય.એણે વાત શરૂ કરી.
‘મહારાજ સાહેબ, વ્યવહારમાં વક્રતા અમારે બહુધા તો ધંધામાં જ આચરવી પડતી હોય છે. માલની પડતર કિંમત હોય જુદી અને બતાવવાની જુદી. માલ ખરીદી લેવાની ઉતાવળ પણ રકમ ચૂકવવામાં ભારે લાપરવાહી. માલ બતાવવાનો જુદો અને પધરાવવાનો જુદો. ખાસ તો પૈસાના ક્ષેત્રે ભારે આંટીઘૂંટી, ચાલબાજી અને કાવાદાવા. પરંતુ કહેવા દો મને કે આ બાબતમાં હું ભારે નસીબદાર રહ્યો છું.’
*કારણ ?” પપ્પાએ ઘડી આપેલ ચોક્કસ નીતિ’
એની તો ખબર નથી પરંતુ ખુદને એ નિર્ભય રાખે છે અને સામાને એ નિશ્ચિંત રાખે છે એમાં તો કોઈ જ શંકા નથી. પૂછી લેજો મનને, એને સરળતા ફાવે છે કે પછી વક્તા?
તમે લાકડીને જોઈ તો છે ને ? એ હોય છે તો સીધી પણ તમે એને મૂકો પાણી ભરેલી તપેલીમાં અને પછી જુઓ એને. એ તમને વાંકી દેખશે. સીધી પણ લાકડી પાણીના માધ્યમે જેમ વાંકી દેખાય છે તેમ સાવ સીધા લાગતા પણ પ્રસંગો જો તમે કેવળ બુદ્ધિના માધ્યમે જ જોશો તો એ ય તમને વાંકા જ દેખાશે. કહેવું હોય તો એમ કહી શકાય કે બુદ્ધિને લગભગ તો વક્રતામાં જ રસ છે. નથી એને સરળ વ્યવહાર ફાવતો કે નથી એને સહજ વ્યવહાર ફાવતો.
પણ સબૂર !
બુદ્ધિ પાસે પ્રથમ હાસ્ય કદાચ તમને જોવા મળે પરંતુ અંતિમ હાસ્ય તો હદય પાસે જ હોય છે. વિશ્વકપની મૅચમાં બુદ્ધિ કદાચ ‘સેમી ફાઇનલ’ સુધી પહોંચી જવામાં સફળ બની પણ જતી હોય તો ય ‘ફાઇનલ' માં જીતવાનું સદ્ભાગ્ય તો હૃદયને જ મળતું હોય છે.
કોઈ પણ વેપારીએ ઉઘરાણી માટે ક્યારેય ફોન નહીં કરવાનો?”
‘એટલે?” ‘એટલે આ જ કે ઉઘરાણીનો જે પણ સમય નક્કી થયો હોય એ સમય પર વેપારીને ઉઘરાણીની રકમ સામે ચડીને પહોંચાડી જ દેવાની.'
‘આ વ્યવસ્થા બરાબર ચાલે છે ?” ‘એકદમ બરાબર. આ વ્યવસ્થા ગોઠવાઈ જવાથી સૌથી મોટો લાભ એ થયો છે કે આડેધડ - તાકાત જોયા વિના માલનો ઑર્ડર આપવાનું બંધ થઈ ગયું છે. ખરીદશક્તિ હોય એટલો જ માલ ખરીદવાનો. આના કારણે મન સ્વસ્થ રહે છે, વેપારીઓ સાથેના સંબંધમાં મીઠાશ જળવાઈ રહે છે અને સૌથી મોટી વાત તો એ કે વેપાર જગતમાં સારી એવી શાખ ઊભી થઈ ગઈ છે.'
લગભગ ૩૫ ની વયનો એ યુવક હતો. પ્રવચનમાં આવેલ ‘સરળ વ્યવહાર' ની