________________
આપ્તવાણી-૧
૫૭
આપ્તવાણી-૧
રહેલા છે, તે વસ્તુને ઓળખવા તેના ગુણધર્મ જાણ્યા તો વસ્તુ ઓળખાય. દા.ત. બધી ધાતુઓમાંથી સોનાને ઓળખવું હોય તો તેના ગુણધર્મ જાણ્યા હોય તો તે ઓળખી શકાય. અને સોનું એના ગુણધર્મથી કંઈ ભિન્ન ના હોય. ફૂલ અને સુગંધ બન્નેય ભિન્ન ના હોય. એ તો સુગંધ પરથી ફૂલની ખબર પડી જાય. તેમ આત્માને આત્માના ગુણધર્મથી જ ઓળખાય. અને એ જ ધર્મ જાણવાનો છે, આત્મધર્મ જાણવાનો છે. પ્રકૃતિના ધર્મો તો અનંત અવતાર જાણ જાણ કર્યા પણ તોય ઉકેલ ના આવ્યો, પાર ના આવ્યો. આ રિલેટિવ ધર્મો છે, લૌકિક ધર્મો છે તે બધાય પ્રકૃતિના ધર્મો છે, દેહના ધર્મો છે. અલૌકિક ધર્મ તે જ આત્મધર્મ છે, રિયલ ધર્મ છે.
આ દેહને નવડાવે, ધોવડાવે, ખવડાવે, ઉપવાસ કરાવડાવે એ બધા પ્રાકૃત ધર્મ છે. પ્રાકૃત ધર્મનું ઠામઠેકાણું ના હોય. કારણ કે તે પોતાની સત્તાની બહારનો ધર્મ છે. આ તો વગર જુલાબની દવા લીધે ઝાડા થઈ જાય અને જુલાબ અટકાવવાની દવા ના લીધી હોય તોય બંધ થઈ જાય, તેવું પ્રકૃતિનું કામ છે !
પ્રાકૃતપૂજા - પુરુષપૂજા આ બધી જગતમાં ભક્તિ ચાલે છે તે પ્રાકૃત ગુણોની ચાલે છે. પ્રાકૃત ગુણો એટલે જેનું કાયમનું અસ્તિત્વ નથી, એવા કાલ્પનિક ગુણો. પ્રાકૃત ગુણો વાત, પિત્ત અને કફને આધીન છે. પોતાના ગુણો સ્વાવલંબી છે. પ્રકૃતિના ગુણો પરાવલંબી છે. તે તો જ્યારે સનેપાત થાય ત્યારે ખબર પડે. જગતમાં બધે પ્રકૃતિની જ પૂજા ચાલી રહી છે. પુરુષની ક્યાંય પૂજા જોવામાં આવતી નથી. પ્રકૃતિની પૂજાનું ફળ સંસાર છે અને પુરુષની પૂજાનું ફળ છે મોક્ષ !
આપણે પોતે પુરુષ તરીકે, શુદ્ધાત્મા તરીકે, સ્વવશ છીએ અને પ્રકૃતિએ કરીને પરવશ છીએ. પ્રકૃતિ અને રેગ્યુલેટર ઓફ ધી વર્લના હિસાબે આ બધું ચાલી રહ્યું છે. એમાં ભગવાન હાથ ઘાલતો જ નથી. પુરુષ બન્યા પછી પ્રકૃતિની સાથે કંઈ જ લેવા દેવા રહેતી નથી. બન્યું તે પ્રકૃતિ. તેના પર રાગ-દ્વેષ ના થયો તે શુદ્ધાત્મા. મારામારી કરતાં ય રાગ-દ્વેષ ના થાય એવું અમારું ગજબનું જ્ઞાન છે !
પ્રકૃતિ ધર્મ - પુરુષ ધર્મ જેટલા વિકલ્પ થયા તે બધા જ પ્રકૃતિમાં આવે. વિકલ્પ થયા ના હોય તે પ્રકૃતિમાં ના આવે.
આ વણિક છે, આ પટેલ છે, આ મુસલમાન છે, તે તેની પ્રકૃતિથી ઓળખાય. વાણિયાની પ્રકૃતિ વિચારશીલ ને ડહાપણવાળી હોય. પટેલ તો ક્ષત્રિય કહેવાય. તેમની પ્રકૃતિ સામાનું માથું કાપી લાવે ને વખત આવે તો માથુંય મૂકી દે તેવી હોય. મુસલમાનની પ્રકૃતિ તે રમખાણી વૃત્તિની હોય. ખરી રીતે પ્રકૃતિ તો માણસ માણસે જુદી જુદી હોય. એનો પાર આવે તેમ નથી !
મન-વચન-કાયા એ પ્રકૃતિના ત્રણ ભાગ છે. ત્રણેય વસ્તુ ઈફેક્ટિવ છે. તે ઈફેક્ટમાં ભ્રાંતિથી પાછાં કૉઝીઝ ઊભાં થાય છે ને તેમાંથી કારણ પ્રકૃતિ બંધાય છે અને તેની ઈફેક્ટ તે કાર્ય પ્રકૃતિ.
જ્યાં સુધી સંદેહ ના જાય ત્યાં સુધી પ્રાકૃત ધર્મ છે. સંદેહ જાય, આત્મા માટે સંપૂર્ણ નિઃશંક થાય ત્યારે પુરુષ થાય અને ત્યારપછી જ કારણ પ્રકૃતિ બંધાતી બંધ થાય.
પ્રાકૃત બગીચો જે જે ઈફેક્ટ છે, કાર્ય પ્રકૃતિ છે તે ક્યારેય પણ ના ફરે. દરેક બાપ એમ છે કે મારો દીકરો મારા જેવો થાય. અલ્યા, ઘરને બગીચો બનાવવો છે કે ખેતર ? દરેકની પ્રકૃતિ જુદી જુદી દરેકનાં ફૂલ જુદાં જુદાં આવે. તે બીજાના છોડ ઉપર પોતાના જેવાં ફૂલ આવે તે કેમ બને ? જો એકલા ગુલાબ જ હોય તો શું તે બગીચો કહેવાય ? ના, ગુલાબનું ખેતર, કહેવાય. જેમ બાજરીનું ખેતર તેમ ગુલાબનું ખેતર. આ તો જોડે મોગરો હોય, ચંપો હોય, જઈ હોય ને કાંટાય હોય ત્યારે બગીચો કહેવાય. પ્રકૃતિ એ તો બગીચો છે !
લોકોને ગુલાબ જોઈએ પણ કાંટા ના ગમે. તે કાંટા વગર ગુલાબ શી રીતે હોય ?