Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રેમ' ફળ
સત્ય
લાક વકતાએ પ્રેમ જાહેર કરે છે. તાપણુ બધું આચરણ કરતી વ્યકિતઓમાં આત્મસમર્પણનો પ્રેમ છે જ. એવી એકાંતે નિશ્ચયપૂર્વકની સિદ્ધિ થતી નથી. તેમજ તે સર્વ વ્યકિતઓમાં સ્વાથી પ્રેમની પણ અસ્તિતા છે કે કેમ ? તે પૂર્ણ જ્ઞાનીઓજ જાણી શકે છે. બીજાને તેમના હૃદયની પરીક્ષા થાય તેમ નથી. સાચા પ્રેમયેગીએ તેના પ્રેમની ચેષ્ટાની પરીક્ષા કરીને તેમના આચરણથી તે પ્રેમની સ્થિતિને નિશ્ચય કરી જાણે છે. તે વિના અન્ય પ્રાકૃતજના સત્યપ્રેમને જાણી શકતા નથી ૫૧૧૪ા
૧
હાવભાવ કે મીઠા બેલામાં પ્રેમ નથી.
हा भावेषु नैकान्तं, नैकान्तं मिष्टभाषणे ।
प्रेम नैसर्गिकं नृणा - मगम्यं वर्त्तते स्वयम् ॥ ११५ ॥
અર્થ :— હાવભાવ રૂપ ચેષ્ટામાં પ્રેમ હોય તેવી એકાંતતા હાતી નથી. તેમજ મીઠા વચનમાં પણ પ્રેમ હોવાની એકાંતતા નથી. પરંતુ મનુબ્યામાં સહજ સ્વભાવે રહે. પ્રેમ સ્વયં સમજવે અગમ્ય છે ૫૧૧મા
વિવેચનઃ--મનુષ્યેામાં સ્વભાવથી પ્રેમરૂપ સ્નેહભાવનુ એ કે અસ્તિત્વ છેજ. પણ સવિકારી અને નિર્વિકારી એવા પ્રેમના ભેદ છે. સવિકારી પ્રેમ વિષયભોગની અભિલાષાથી પ્રગટે છે. તેમાં સ્રીપુરૂષ પરસ્પર એક બીજાને આંખ અને હાથપગની ચેષ્ટાઓ કરે છે. આવાસ અને અગાસા ખાય છે વિગેરે હાવભાવ તે પ્રેમીને આકર્ષવા કામી નાથી કરાય છે. પરંતુ તેમાં સત્યપ્રેમજ છે. માયા નથી એવો એકાંતિક નિશ્ચય થઇ શકે તેમ નથી જ. તેવી જ રીતે મીઠા મધુર વચનામાં દેખાતા પ્રેમ પણ સાચાજ હાય તેમ એકાંતે સંભવતુ નથી.
પ્રેમ પૂર્વભવના સંસ્કારથી થાય છે. एकान्तेन न विद्वत्सु, सत्यमेमोद्भवो भवेत् । पूर्वभवस्य संस्कारा - लोकेषु तस्य संभवः || ११६ ॥
અઃ—વિદ્વાનામાં પણ સત્યપ્રેમના ઉદભવ એકાંતથી નથી સ ંભવતા, પરંતુ પૂર્વભવ પરિચિત સંસ્કારાવડે લૌકિક અને લોકેાત્તર એવા પ્રેમનુ થવુ જગતમાં સંભવે છે ૫૧૧૬૫
For Private And Personal Use Only
વિવેચન:-જગતમાં સર્વ પ્રાણીઓ રહેલા છે તેમાં પોતાના સુખ માટે પ્રેમઅવસ્થા રહેલી જ છે. આમ પ્રાકૃત મુઢ મનુષ્યેામાં પ્રાય: પશુ જેવા પ્રેમ રહેલા હોય છે. તેમજ જે સર્વ ભાષાના પડતા હોય, કાવ્યસંગીતના પંડિત હાય, સાહિત્ય તથા શ્રુંગાર આદિ નવરસ ના પડિતા હોય, તર્ક, ન્યાય અને છ દર્શનના પડતા હોય, છતાં તેમાં સર્વ પ્રાણીઓ ઉપર પારમાર્થિક સાચા પ્રેમ ખાય જ એવા એકાંત નિશ્ચય નથી. લેાકેામાં સ્ત્રીપુરૂષને જે પરસ્પર સંબંધ હોય, ભાઇભાના હોય, પિતાપુત્રના હોય. સાસુ-વહુના હોય, ભાઈબેનને
11
| SR No. | 008641 |
| Book Title | Premgeeta Anuwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Buddhisagar |
| Publisher | Buddhisagarsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 1951 |
| Total Pages | 277 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Society |
| File Size | 18 MB |