________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૧૫ ક્રિયા, વ્રત, નિયમ, આસન, પ્રાણાયામ, પ્રત્યાહાર, ધારણા, ધ્યાન અને સમાધિ પણ સાધન છે. માટે સાધનની ભિન્નતા અને ઉપયોગિતા જાણી તેથી પૂર્ણ શુદ્ધાત્મસ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરવું પણ સાધનેમાં સાધ્યબુદ્ધિથી મુંઝાવું નહીં. વૈરાગ્ય ત્યાગાદિ સાધનને ઔષધની પેઠે તથા શસ્ત્રોની પેઠે બદલવાં પડે તથા તેઓમાં દેશકાલ અને સાધક સ્થિતિ પ્રમાણે સુધારે વધારે કરે પડે તેમજ તેઓને ખપ પડતાં વાપરવાં પડે અને પશ્ચાત્ ત્યાગવાં પડે ઇત્યાદિ કારણથી સાધનની અનિત્યતા છે. અપેક્ષાએ તત્વની નિત્યતા છે. આચાર સર્વે સાધને છે માટે તેમાં દેશ કાલાનુસારે અનેક પરિવર્તને-રૂપાંતરે ફેરફાર થયા થાય છે અને થશે તેથી તેઓના પરિવર્તનથી ભિન્નભિન્ન સાધન રૂપાંતરે તેઓને પ્રયોગ કરવાથી જેનધર્મ અને જિનધર્મ કે જે સાધનધર્મ અને આત્મધર્મરૂપ અનુક્રમે છે તેમાં કશી હાનિ થઈ નથી, વર્તમાનમાં થતી નથી અને ભવિષ્યમાં થશે નહીં એમ જે જાણી સ્વપરમાટે સાધનધર્મને ઉપાગ કરે છે કરાવે છે અને કરતાને અનુમોદે છે તે શ્રી મહાવીર પ્રભુને જ્ઞાનીભક્ત જેન છે. તેવી દશાવાળો આત્મા, ધર્મપ્રવર્તક થાય છે. વૈદ્યોની પેઠે દેશકાલાનુસારે અધમથી પીડાતા લેકેને તેઓની યેગ્યતાનુસારે ધર્મરૂપ ઔષધ આપીને પાપરહિત ધમી બનાવે છે તેવા જ્ઞાની ગીતાર્થો, ધર્મશાસ્ત્રો વગેરે સાધનામાં સાધ્યબુદ્ધિધારી મુંઝાતા નથી. સાધન અને સાધ્યને ભિન્ન જાણ આત્માની પૂર્ણશુદ્ધિરૂપ સાધ્યબિંદુ લક્ષ્યમાં રાખીને સર્વ પ્રકારના વ્યવહારેને વ્યવહરે છે, તેઓ મનવાણકાયાને સાધન તરીકે જાણે છે તેથી દેહવા મનના સેવક બનતા નથી અને મનવાણકાયાની સેવા કરે છે તે પણ ઘોડાની ચાકરી પેઠે આત્માની શુદ્ધિમાં તેઓની ઉગિતા જાણીને કરે છે, તેથી તેઓ ગમે તે કરે તેમાં તે
સ્વતંત્ર છે, તેઓ રાજ્યાદિક બાહાપ્રવૃત્તિને પ્રારબ્ધયેગે કરે છે છતાં બાહ્યમાં-લોકસમૂહમાં લોકાચારે વર્તતા છતા નિલેપ રહે છે અને તેની સાથે એકાકારભાવથી વર્તે છે, તેથી તેઓને કઈ પણ બાબતમાં ત્યાગમાં વા ગ્રહણમાં રાગદ્વેષ થતું નથી, એવા
For Private And Personal Use Only