________________
અને આકાશમાં જોવાથી ધ્રુવ તથા ધ્રુવ મટી સરલતાથી ઓળખાશે.
ધ્રુવ મટીમોને નિશાની “ઈવાળે તારે ધ્રુવની ઉપર તથા નીચે એક સ્ત્રમાં આવે, તે વખતે ધ્રુવ ઉત્તરમાં સ્થિર માનવે, એટલે તે વખતે તે સાધવે. અથવા સપ્તર્ષિમાં નિશાની “” તથા “a” કૃત અને અત્રી એ બે તારાએ એક નીચેના ભાગમાં તથા બીજો ઉપરના ભાગમાં એવી રીતે સુંગળી જેઈ ભુંગળીની આગલી મેવાળે ઓળ ઉતારી, ખુટી મારવી, અને ભુંગળીની આગલી વાળે દિવે પર તેનું ચાંદરડું ભુંગળીની પાછળની વાળે જમીન ઉપર પડશે, તે ચાંદરડા ઉપર ખુંટી મારવી. એટલે ઉત્તર દક્ષિણની સીધી લીટી થશે એ સીધી લીટીની કંપાસથી ચાચરી પાડવી, એટલે કાટખુણે પૂર્વ તથા પશ્ચિમ દિશાની લાઈનને બંધાશે.
બીજી રીત નીશાની “પરવાળે તારે લાલ દેખાય તે સ્વાતી છે, અને “ફ”વાળે તારે લીલે દેખાય તે ચિત્રા છે, એ બંને તારા પૂર્વમાં ઉગે છે. જે વખતે એ તારાએ ઉગે તે વખતે એક સીધી નળી લઈને, પૃથ્વી ઉપર આશરે દોઢ ગજ ઉંચી ગોઠવવી. અને તે નળીમાં જેવું
જ્યારે તેમાં સ્વાંતીને તારો બરાબર દેખાય, ત્યારે તે બંને છેડાઓના મેની વચમાં ઓળભેથી પૃથ્વી ઉપર ચિન્હ કરવા. અને તે પ્રમાણે ચિત્રાના તારને પૃથ્વી ઉપર જોઈને ચિન્હ કરવા, દરેક ચિન્હ ઉપર પૂર્વ અને પશ્ચિમ દિશામાં લીટી કરવી, તે બંને લીટીઓ પશ્ચિમ દિશામાં નિશાની
"Aho Shrutgyanam
