________________
Xcv
नित्युचमीशनीचं धनवीयीत्युदाहृतम् । इन्द्राग्न्यन्तरमुचं स्यान्न चं वरुणवातयोः ॥८॥ वास्तु पैतामहं विद्यान्नराणां कुरुते शुभम् । याम्याग्न्यन्तरमुच स्यान्नीचे मारुतसोमयो; ॥९॥ सुपथं नाम तद्वास्तु प्रशस्तं सर्वकर्मणाम् । सोमेशानान्तरं नीचमुच्च निऋतिकालयोः ॥१०॥ दीर्घायु म तद्वास्तु प्रशस्तं कुलवर्धनम् । ' ईशानेन्द्रान्तरं नीचमुच्चे वरुणरक्षसोः ॥११।। पुण्य के नाम तद्वास्तु द्विजानां च शुभावहम् । इन्द्राम्योरन्तरं नीचमुच्च वायुजलेशयोः॥१२॥ अपथं नाम तद्वास्तु वैराय कलहाय च । कालाग्न्योरन्तरं नीचमुच्चं स्याद् वायुसोमयोः ॥१३॥ रोगकृन्नाम तद्वास्तु नराणां रोगवृद्धिकृत् । निर्ऋत्यन्तकयोनींचमुच्चं सोमशिवान्तरम् ।।१४।। अर्गलं नाम तद्वास्तु ब्रह्महत्यादिनाशकृत् । रुद्नेन्द्रान्तरमुच्चं स्यानीच वरुणरक्षसोः ॥१५॥ ३मशानं नाम तद्वास्तु केवलं कुलनाशनम् । नीचमग्नौ भवेदुच्चे निऋतीशानवायुषु ॥१६॥ श्येनकं नाम तद्वास्तु नाशाय मरणाय च । रुद्राग्निवरुणेषूचं नीचं स्पानितौ तथा ॥१॥ श्वमुखं नाम तद्वास्तु दारिह्य कारयेत् फलम् । निऋत्यग्निशिवेघूच नीच बह्मीन्द्रयोस्तथा ॥१८॥ ब्रह्मध्नं नाम तद्वास्तु नेष्टं प्राणभृतां सदा । आनौ यदि भवेदुचं नीचे निऋतिरुद्रयोः ॥१९॥ वातनिम्नं च तद्वास्तु स्थावरं नाम शोभनम् । उच निऋतिभागे स्यान्नीचं ज्वलनवातयोः ॥२०॥ रुद्रनिम्नं च तद्वास्तु स्थण्डिलं नाम शोभनम् । रुद्रोचं यदि निम्न स्यादू वह्नौ नितिवातयोः ॥२१॥ शाण्डुलं नाम तद्बास्तु प्रापयत्य शुभं सदा । नित्यग्नि शिवधूच्च नीचं चन्द्रमभं प्रति ॥२२॥ द्विजेन्द्राणां तु सुस्थानमवनी समुदाहृता । नीचमिन्द्रे भवेदुञ्च निऋत्यां पश्चिमानिले ॥२३॥ सुलभं नाम तद्वास्तु राजराष्ट्रविवर्धनम् । साम्येशपवनेषूच्च नीचं भवति चेद् यमे ॥२४॥ नाम्ना वास्तुचरं नाम वैश्यानां तदभीष्टदम् । नीचं बारुणमुच्चं चेदीशानेन्द्राग्तिषु कमात् ॥२५॥ सत्तथं नाम तद्बास्तु शूद्राणां तदभीष्टदम् । या तु सोमप्लव। चैव कुशदभैरलङ्कृता ॥२६॥
(2nd अध्याय of वास्तुविद्या ) Further there are नागपृष्ठ, दैत्यपृष्ठ, हस्तिपृष्ट and कूर्मपृष्ठ. They are different aspects of the site according to its sloping character. नागपृष्ठ refers to the ground running East and West with a slope towards the South. age refers to the ground having a risc towards N. E., E., and