Pravachana Ratnakar 10

SR No.: 008291
Original Sutra Author: N/A
Author: Kanjiswami
Publisher: Kundkund Kahan Digambar Jain Trust
Total Pages: 479
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 2 MB

Page 279

Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
સમયસાર ગાથા-૪૧ર : ર૬૩ નજર હોય છે, તેથી તેમને ક્રમબદ્ધની યથાર્થ શ્રદ્ધા-માન્યતા હોતી નથી; તેમને સમ્યક પુરુષાર્થ હોતો નથી. તેઓને તો નિયતવાદી મિથ્યાદષ્ટિ કહ્યા છે.
અહીં ચારિત્રની વાત છે. સ્વસ્વરૂપની અંતરદષ્ટિ સહિત તેમાં જ વિશેષ રમણતા લીનતા હોય તેને ચારિત્રવત મુનિ કહીએ. એવા ચારિત્રવંતને, કહે છે, નિરંતર તેનું જ ધ્યાન કર, અર્થાત્ સ્વરૂપલીનતાથી હુઠ મા. ત્યાં જ તૃપ્ત થઈ જા; બહાર વ્યવહારના વિકલ્પ તો દુઃખનું વેદન છે. ગાથામાં આવે છે ને કે
આનાથી બન તું તૃપ્ત તુજને સુખ અહો ! ઉત્તમ થશે” જ્ઞાનમાત્ર નિજ સ્વરૂપમાં લીન થઈ તેમાં જ તૃપ્ત-તૃપ્ત થવું તે પરમ ધ્યાન છે, તે પરમ સુખની પ્રાપ્તિનો ઉપાય છે. અહા ! સ્વસ્વરૂપમાં લીનતા એવું જ ધ્યાન તે ધ્યાનમાં જ જે તૃપ્ત થઈ રહે છે, બહાર ( વિકલ્પમાં) આવતો નથી તે અવશ્ય મોક્ષ સુખને પામે છે. હવે આમ છે ત્યાં વ્યવહારને વાસ્તવિક સાધન માને તે કઈ રીતે યોગ્ય છે?
હવે કહે છે- “તું વેતતિ' તેને જ ચેતે-અનુભવે છે તે પુરુષ પરમાત્માના રૂપને અવશ્ય પામ છે. અહાહા....! અતીન્દ્રિય આનંદનો સાગર પ્રભુ આત્મા છે. તેના આનંદના સ્વાદની મીઠાશમાં જે રમે છે અને અન્ય દ્રવ્યોને નહિ સ્પર્શતો થકો તેમાં જ નિરંતર વિહાર કરે છે તે પુરુષ અચિરાતું અર્થાત્ અલ્પકા
ર્થાિત અલ્પકાળમાં સમયના સારને પામે છે. અહીં ! દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર તો અન્ય દ્રવ્ય છે અને તેમનાં વિનયભક્તિનો ભાવ પણ અન્યદ્રવ્ય છે. વ્યવહાર રત્નત્રયનો રાગ અન્ય દ્રવ્ય છે. અહા ! તેને અડતો નથી અને પોતાના સ્વરૂપમાં જ જે વિહાર કરે છે તે અલ્પકાળમાં જ મોક્ષપદને પામે છે–ભાઈ ! તું શ્રદ્ધા તો કર કે માર્ગ આ જ છે. તને આ મોંઘા કઠણ લાગે પણ આ અશક્ય નથી. છે તેને પામવું તેમાં અશક્ય શું? દષ્ટિ ફેરવીને ચીજ અંદર છતી-વિદ્યમાન છે ત્યાં દષ્ટિ લગાવી દે.
ભાઈ ! તને વ્યવહાર વ્યવહાર –એમ વ્યવહારનો પક્ષ છે પણ એની તો દિશા જ પર તરફ છે. હુવે પર દિશા ભણી જાય તેને સ્વની પ્રાપ્તિ કેમ થાય ? સીધો આથમણે દોડે તેને ઉગમણો હાથ આવે એમ કમ બને? ન બને. વ્યવહારના-રાગના ભાવ તો પરલક્ષી છે, તે તો આત્માને સ્પર્શતા જ નથી. માટે એનાથી આત્મપ્રાપ્તિ થાય એમ કદીય બનવું સંભવ નથી. માટે કહે છે-પદ્રવ્યને સ્પર્યા વિના જ જે પુરુષ સ્વસ્વરૂપમાં નિરંતર વિહરે છે તે અવશ્ય મોક્ષપદને પામે છે. એ આવ્યું છે ને ભાઈ ! ગાથામાં કે
“વિઠ્ઠનો ભૂતાર્થ તજી વ્યવહારમાં વર્તન કરે, પણ કર્મક્ષયનું વિધાન તો પરમાર્થ-આશ્રિત સંતને.” –૧૫૬,
Please inform us of any errors on Rajesh@ AtmaDharma.com