Pravachana Ratnakar 07

SR No.: 008288
Original Sutra Author: N/A
Author: Kanjiswami
Publisher: Kundkund Kahan Digambar Jain Trust
Total Pages: 577
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 2 MB

Page 18

Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
૨ ]
વન રત્નાકર ભાગ-૭ उवभोगमिंदियेहिं दव्वाणमचेदणाणमिदराणं। जं कुणदि सम्मदिट्ठी तं सव्वं णिज्जरणिमित्तं ।। १९३।।
उपभोगमिन्द्रियैः द्रव्याणामचेतनानामितरेषाम्। यत्करोति सम्यग्दृष्टि: तत्सर्व निर्जरानिमित्तम्।। १९३।।
હવે, સર્વ સ્વાંગને યથાર્થ જાણનારું જે સમ્યજ્ઞાન છે તેને મંગળરૂપ જાણીને આચાર્યદવ મંગળ અર્થે પ્રથમ તેને જ-નિર્મળ જ્ઞાનજ્યોતિને જ-પ્રગટ કરે છે:
શ્લોકાર્થ- [પર: સંવર: ] પરમ સંવર, [ રાહિ–આમ્રવ–ોધત:] રાગાદિ આગ્નવોને રોકવાથી [ નિને—ધુરાં વૃત્વા] પોતાની કાર્ય-ધુરાને ધારણ કરીને (–પોતાના કાર્યને બરાબર સંભાળીને), [સમસ્તમ્ મા IITમ ] સમસ્ત આગામી કર્મને [ ભરત: ફૂર ga] અત્યંતપણે દૂરથી જ [નિરુત્થન સ્થિત: ] રોકતો ઊભો છે; [1] અને [ પ્રાદ્ધ] જે પૂર્વે (સંવર થયા પહેલાં) બંધાયેલું કર્મ છે [તત્વ ધુમ] તેને બાળવાને [ મધુના] હવે [ નિર્બરા વ્યકૃિન્મતે] નિર્જરા (-નિર્જરારૂપી અગ્નિ-) ફેલાય છે [યત:] કે જેથી [ જ્ઞાનળ્યોતિઃ] જ્ઞાનજ્યોતિ [ સાવૃત] નિરાવરણ થઈ થકી (ફરીને ) [RIમિ: ન દિ મૂઈતિ] રાગાદિભાવો વડે મૂર્શિત થતી નથી–સદા અમૂર્ણિત રહે છે.
ભાવાર્થ-સંવર થયા પછી નવાં કર્મ તો બંધાતા નથી. જે પૂર્વે બંધાયાં હતાં તે કર્મો જ્યારે નિર્જરે છે ત્યારે જ્ઞાનનું આવરણ દૂર થવાથી જ્ઞાન એવું થાય છે કે ફરીને રાગાદિરૂપે પરિણમતું નથી–સદા પ્રકાશરૂપ જ રહે છે. ૧૩૩. હવે દ્રવ્યનિર્જરાનું સ્વરૂપ કહે છે:
ચેતન અચેતન દ્રવ્યનો ઉપભોગ ઇંદ્રિયો વડે;
જે જે કરે સુદૃષ્ટિ તે સૌ નિર્જરાકારણ બને. ૧૯૩. ગાથાર્થ- [ સચદૃષ્ટિ:] સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ [યત્] જે [ન્દ્રિ: ] ઇન્દ્રિયો વડે [અવેતનાના+] અચેતન તથા [ રૂતરેષામ] ચેતન [દ્રવ્યાન] દ્રવ્યોનો [૩પમોન્] ઉપભોગ [ રોતિ ] કરે છે [ તત્ સર્વ ] તે સર્વ [નિર્નર નિમિત્ત{] નિર્જરાનું નિમિત્ત છે.
ટીકા:- વિરાગીનો ઉપભોગ નિર્જરા માટે જ છે (અર્થાત્ નિર્જરાનું કારણ થાય છે). રાગાદિભાવોના સભાવથી મિથ્યાષ્ટિને અચેતન તથા ચેતન દ્રવ્યોનો ઉપભોગ બંધનું નિમિત્ત જ થાય છે; તે જ (ઉપભોગ), રાગાદિભાવોના અભાવથી સમ્યગ્દષ્ટિને નિર્જરાનું નિમિત્ત જ થાય છે; આથી (આ કથનથી) દ્રવ્યનિર્જરાનું સ્વરૂપ કહ્યું.
ભાવાર્થ- સમ્યગ્દષ્ટિને જ્ઞાની કહ્યો છે અને જ્ઞાનીને રાગદ્વેષમોહનો અભાવ કહ્યો છે; માટે સમ્યગ્દષ્ટિ વિરાગી છે. તેને ઇંદ્રિયો વડ ભોગ હોય તો પણ તેને ભોગની
Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com