________________
૩૭
૧૨ ભૂતકાળમાં જિવાય નહિ, એનો બોધ લેવાય
૬ઠ્ઠી ડિસેમ્બરે જે કંઈ અયોધ્યામાં બન્યું અને તેના જે પ્રત્યાઘાત દેશભરમાં પડ્યા તે એમ સૂચવી જાય છે કે, હજુ આપણે જાણે ભૂતકાળમાં જીવતા ન હોઈએ?
ભૂતકાળનો બોધ જરૂર લઈએ, પણ એ બોધ લીધો ત્યારે ગણાય કે જે તેમાંથી આપણને સુખ શાંતિ મળે.
રામાયણનો અયોધ્યાકાંડનો બોધ જો આપણે લીધો હોત અને ઈસ્લામનો સાચો અર્થ બરાબર સમજાયો હોત તો ૬ઠ્ઠી ડિસેમ્બરના અયોધ્યાકાંડમાંથી દેશમાં સુખશાંતિનું વાતાવરણ અવશ્ય સર્જાયું હોત. પણ જે અશાન્તિ અને અજંપો સર્જાયાં તે એમ બતાવે છે કે હજુ આપણે બોધ કેવો અને કઈ રીતે લેવો કે જેથી પરિણામે સુખ અને શાંતિ પ્રાપ્ત થાય એની શોધ કરવાની છે.
આ આખાય કાંડના મૂળમાં ધર્મ નથી, પણ રાજકારણનો ધંધો છે એ વાત હવે દીવા જેવી સ્પષ્ટ થઈ ગઈ છે. મંદિરનું કે મસ્જિદનું ગમે તે થાય, લોકોના જાન માલ મિલ્કતનું ગમે તે થાય, સત્તા છે તો તે ટકાવવી છે; નથી તો તે મેળવવી છે. એમાં ધર્મ અને સંપ્રદાય સાધન રૂપ બને તો બનાવીને પણ ઝનૂન કટ્ટરતા અને હઠીલા અંતિમ આગ્રહોને ઉત્તેજિત કરીને પણ અમારે આમ કરવું છે.
આવા અપરાધી લોકો ૭૦ કરોડમાં કેટલા હશે ? દસ હજારથી વધુ નહિ હોય. દસહજારની વસ્તીએ એકાદ વ્યક્તિ જ આવી હશે. બાકીના જે હશે તે તો કેવળ એમની પાછળ દોરવાયેલા નિર્દોષ માણસો જ ગણવા. એમની ધર્મ, સંપ્રદાય ઉપરની અંધશ્રદ્ધાનો કે રાજ્યસત્તાની મદદથી પોતાની સલામતી જળવાશે અને રક્ષણ થઈ શકશે એવી ભોળી શ્રદ્ધાનો ખરેખર તો ગેરલાભ જ લેવામાં આવે છે.
આજે જ અમદાવાદના એક મુસ્લિમ સજ્જન મળ્યા, તે કહેતા હતા કે અમારે તો સુખે રોટલો કમાઈ ખાવો છે. હવે અહીંથી તો ક્યાં જઈએ ? દેશમાં ક્યાંય જવું નથી. ગલ્ફ પ્રદેશના દેશોમાં પણ જવું નથી, પણ સલામતીથી રોટલો રળવા અમેરિકામાં જવું છે. ડ્રાઈવિંગ કરીશ ત્યાં નોકરીની ગોઠવણ થાય એવું કરી આપો ને?”
આ સજ્જનને શું જવાબ આપું ? કહ્યું તો ખરું કે, “ભારતના દશેક કરોડ મુસલમાનો તમારી જેમ બીજે ક્યાંક રોટલો રળવા જવાનું ઈચ્છે તો એમને કોણ રોટલો આપવાનું છે ? અને બીજા ઈસ્લામ દેશમાં રહેતા હિંદુઓ એ દેશ છોડીને ભારતમાં કે બીજે રહેવા જવાનું વિચારે તો એમને પણ આશરો કોણ આપવાનું છે ? આપણે સહુએ જયાં છીએ ત્યાં જ સુખનો રોટલો રળી, એમ શાંતિથી રહી શકીએ એવી સ્થિતિ લાવ્યા સિવાય કોઈનોય છૂટકો નથી.
અનુભવની આંખે