________________
૨૧ ૫ આરસી... જાત જોવાની સન ૧૯૪૭ની વાત છે.
મુનિ શ્રી સંતબાલજીના સાંનિધ્યમાં ઉનાળુ વેકેશનમાં નળકાંઠાના ઝાંપ ગામમાં વિશ્વવાત્સલ ચિંતક વર્ગ ચાલતો હતો. મુંબઈ, અમદાવાદ, ભાલ નળકાંઠાનાં ગામડાં અને ગુજરાત સૌરાષ્ટ્રમાંથી ૪૦-૫૦ જેટલા શિબિરાર્થીઓ આવ્યા હતા. ૧૯૪પમાં મુનિશ્રીનું ચાતુર્માસ વીરમગામ હતું. ત્યારથી મને પણ રસ પડ્યો હતો એટલે ઠેઠ સિંધ હૈદ્રાબાદથી ખાસ વખત કાઢીને જેમ ૧૯૪૬ના અરણેજ વર્ગમાં તેમ આ ૧૯૪૭ના ઝાંપ વર્ગમાં પૂરા દિવસ રહ્યો હતો, વિષય હતો : “ધર્મદષ્ટિએ સમાજ રચના”
શ્રી રવિશંકર મહારાજ, શ્રી બબલભાઈ મહેતા, શ્રી પરીક્ષિતલાલ મજમુદાર, ડૉ. હરિપ્રસાદ દેસાઈ વગેરે મોટા મોટા આગેવાનો અને મહાનુભાવો વ્યાખ્યાનો આપવા આવતા.
એક દિવસ મહેમાનો સાથે સમૂહમાં શિબિરાર્થીઓ ભોજન કરવા બેઠા. પીરસવાનું શરૂ થયું. રોટલી પીરસનારને શિબિરના સંચાલકે સૂચના આપી એક મહેમાનના ભાણા તરફ આંગળી ચીંધી કહે,
“ત્યાં હમણાં રોટલી ન મૂકતા. ગરમ થાય છે તે લાવીને આપવાની છે.”
આ સાંભળીને મને મનમાં ઓછપ લાગી. “એક જ પંગતે આવો ભેદભાવ ? એ મોટા માણસ છે માટે ? મુનિશ્રી “સમાનતાની “અભેદની વાતો કરે છે અને એમના જ વર્ગમાં આવું?”
સ્વમાનનો ધક્કો લાગ્યો. હૈદ્રાબાદ ગયા પછી પણ આ પ્રસંગ વાગોળતો રહ્યો. પછી તો દેશના ભાગલા પડ્યા. સિંધ પાકિસ્તાનમાં ગયું. કાયમ માટે સિંધ છોડવું પડ્યું. ત્યારબાદ ગૂંદી આશ્રમમાં કાયમ માટે આવીને રહેવાનું થયું ત્યાં પેલાં મનનાં જૂનાં જાળાં સારું થાય એવું સુંદર વાતાવરણ મળ્યું. તેમ છતાં જૂની આદત, જૂના સંસ્કાર, એમ થોડા એકદમ જાય છે? ઝાંપ વર્ગના પ્રસંગ જેવાં બીજા નિમિત્તો જાગ્યાં અને મન પર એના જે પ્રત્યાઘાતો પડ્યા તેની કેટલીક વાતો આજે નિમિત્ત મળતાં યાદ આવી ગઈ.
સંસ્થામાં નાના મોટા ગણાતા કાર્યકરો હોદેદારો હોય. કોઈક ને કોઈક વખત ફર્સ્ટક્લાસમાં જવાનું થાય. મોટરની પણ સગવડ મળે.
અને મને મનમાં થાય, એમને આવી સગવડ અને મને...?”
અનુભવની આંખે
