________________
અને વર્ષો પછી સત્ય અહિંસા રૂપ ધર્મના શુદ્ધ સાધન પછી ગુલામીની ધુંસરી તોડી ભારતે દુનિયા આગળ આ ભવ્ય નમૂને પેશ કર્યો. ગાંધીજી શ્રીમથી ધર્મ પ્રભાવિત થઈ જે ભારત દ્વારા જગતમાં આવી તેની વ્યાપક ધર્મ ભાવનાની શક્તિ બતાવવાની ઈચ્છા હતી, તેની સૌને પ્રતીતિ થવા લાગી હતી, એ જ અનુસંધાને આપણે આ ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગ ત્યારથી શરૂ થઈકમે કમે ઠીક ઠીક આગળ વધી રહ્યો છે ! ત્યાર બાદ તો ભાલ નળકાંઠા પ્રદેશમાં સંત, સેવક સંસ્થા, જન સંસ્થા અને (નામે અને સિદ્ધાંત ) રાજ્ય સંસ્થા કેસ અને તેનું રાજતંત્ર એ ચારે તત્ત્વ સંધાવાની શરૂઆત પણ થઈ, એ રીતે એ ભા.ન. પ્રગનું પ્રાયોગિક અને મુખ્ય કેન્દ્ર ગુંદી બની રહ્યું. ભા.ન. પ્રયાગમાં આ રીતે મુખ્ય ચાર તો છે, પરંતુ તેમાંય કાતિ પ્રિય સંતનું અનિવાર્યપણે વિશેષપણું છે, કારણ કે અહીંની પ્રજામાં ધર્મ પ્રધાનપણું ખાસ પ્રકારનું છે, અને એથી સર્વધર્મ સમન્વયી ઓલિયાઓનો જ આ મહાન દેશ છે. એ જ રીતે દુનિયા ભરની રાજકીય પદ્ધતિઓ પૈકીની લોકશાહી પદ્ધતિ પણ જે અહિંસાથી નજીકની કહી શકાય, તેવી આ દેશે રાજ્ય પદ્ધતિ પણ સ્વીકારી અમલમાં મૂકી છે. તેથી જંગી બહુમતીમાં આ દેશમાં જે ગામડાંઓ છે, તેની મુખ્યપણે આમ જનતા વ્યાપી ખેડૂત આલમ છે તેને મુખ્યપણું આપવું રહેશે.
સર્વોદયી કાર્યકરો આમ તે રચનાત્મક કાર્યકર રૂપી
