________________
૨૯
મદ તાડવા; રાજવી ખરા.
વિજયા થકી; થાય પતિ.
પોતાના, પરના
તજીને મદ સમ્રાટપદ તે સાચુ, સાધે તે રાજા ન થાય સત્તાથી, કે ખાદ્ય પ્રજા-દિલે જીતે પૂરાં, પછી તે જે રાજા તત્રમાં મુખ્ય, તેવા એ રાજતંત્રમાં; ઊંચું ચારિત્ર રાજાનું,
અવશ્ય હાવું
ઘડે.
૨૭. લોકશાહી
લેાકશાહી અપેક્ષે છે, પ્રજામાં નિત્ય જાગૃતિ: સજે સરમુખત્યારી, બેપરવા પ્રજા મની. જે રાજ્યમાં મળે પૂણ, સર્વ રીતે સ્વતંત્રતા; તે રાજ્યની પ્રજામાંહી. તેઈ એ ાગકતા. પ્રજા-જાગૃતિ જો આવી, ન રહે લેાકરાજ્યમાંઃ તે તે રાજ્ય પ્રજારાય, તણી પાસે ન પાત્રતા, તેવી જ રીતે પ્રારાજ્ય, હશે જે લાત ત્રમાં: રાખવા સ્વચ્છ ને સ્વસ્થ, તેવી પ્રજા થવી ઘટે, રાષ્ટ્રને ઘડનારી જ્યાં, પ્રજાશક્તિ ખૂટી જતી: તે ત્યાં સરમુખત્યારી, આપાઆપ શરૂ થતી. જાનમાલ પ્રા. કેરાં, રક્ષવાં રાજ્યકાય છે; પાષવાં શીલ, સ્વાતંત્ર્ય, તે પણ રાજ્યકાય છે. માટે રાજા ફરે નિત્ય, હાથમાં લઈ મૃત્યુને પ્રજાતત્રે પ્રજાએ ય, તેમ જ વવું પડે.
