________________
Vada ]
Nihnavavāda
वस्तु भणितः ? इत्याह-“ धम्माइदसविहादेसउ त्ति" धर्मास्तिकायादिनाममूर्ता जीवानां दशविधादेशतो दशविधत्वभणनात् । एतदुक्तं भवति - अजीवप्ररूपणां कुर्वद्भिरुक्तं परममुनिभिः - " अजीवा दुबिहा पण्णत्ता, तं जहा- रूवि अजीवा य, अरूवि अजीवा य । रूवि अजीवा चउत्रिहा पण्णत्ता, तं जहा -खंधा, देसा, परसा, परमाणुपोग्गला । अरूवि अजीवा दसविहा पण्णत्ता, तं जहा-धम्मत्थिकाए, धम्मत्थिकायस्स देसे, धम्मत्थिकायस्स पएसे, एवमधम्मत्थिकाए वि, आगासतिथकाए वि, अद्धासमए " । तदेवं धर्मास्तिकायादीनां दशविधत्वभणनेन तद्देशस्य पृथग्वस्तुत्वमुक्तमेव, अन्यथा दशविधत्वानुपपत्तेः । यदा च धर्मास्तिकायादीनां देशस्तेभ्योऽपृथग्भूतोऽपि पृथग्वस्तूच्यते, तहा गृहको लिकापुच्छादिकं छिन्नत्वेन जीवात् पृथग्भूतं सुतरां वस्तु भवति । तच जीवा - ऽजीवविलक्षणत्वाद् नोजीव इत्युक्तमेवेति । अपि च, यद् यस्मात् कारणाज्जीवन देशं नोजीवं समभिरूढनयोऽपीच्छति, तेन तस्मात् तकोऽसौ नोजीवः समये सिद्धान्तेऽप्यस्ति न पुनर्मयैव केवलेनोच्यते, तथा चानुयोगद्वारेषु प्रमाणद्वारान्तर्गतं नयप्रमाणं विचारयता प्रोक्तम् - " समभिरूढो सहनयं भणइ - जर कम्मधारएण भणसि तो एवं भणाहिजीवेय से पसे यसे सपए से नोजीवे " इति । तदनेन प्रदेशलक्षणो जीवैकदेशो नोजीव उक्तः, यथा घटैकदेशो नोघट इति । तस्मादस्ति नोजीवलक्षणस्तृतीयराशिः, युक्तया -ऽऽगमसिद्धत्वात् जीवा-जीवादितच्चवदिति ॥ २४६१-२४६२॥
1
D. C. It has been laid down in Siddhāntas that
'A-jīvā duvihā paņṇattā, tam jahā-Rūvi a-jīvā ya, a-ravi a-jīvā ya. Ravi a-jīvā cauvvihā paņṇattā, tam jahā-Khandā, desā, paesā, paramāņu poggalā. A-ravi a-jīvā dasavihā paņņattā, tam jahā 1. Dhammatthikāe, 2. dhammatthikāyassa dese, 3. dhammatthikāyassa paese, 4. a-dhammatthi-kāye, 5, a-dhammatthikāyassa deśe, 6. a-dhammatthikāyassa paese, 7. āgāsatthikāe, 8. āgāsatthikāyassa dese, 9. āgāsatthikāyassa paese and 10. addhāsamae. '
99
66
[The a-jīvas or inanimate objects are divided into two types: Corporeal (rupi) and in-corporeal (a-rapi). The corporeal a-jivas are of four types : -- 1. Elements ( Skandha ) 2. their parts-desas 3. their pradeśas (bodies) and 4. their atoms (Paramānu pudgalas).
The in-corporeal a- jivas (a-rapi a-jivas) are of ten types
Jain Education International
: 171:
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org