________________
૧૦૬
મોક્ષમાળા તે તમને હું હત્યા આપીશ.” રાજા વિચારમાં પડી ગયે કે, સત્ય વડે કરીને હું મણિમય સિંહાસન પર અધર બેસું છું. લેકસમુદાયને ન્યાય આપું છું. લેક પણ એમ જાણે છે કે, રાજા સત્યગુણે કરીને સિંહાસન પર અંતરીક્ષ બેસે છે; હવે કેમ કરવું? જે પર્વતને પક્ષ ન કરું તે બ્રાહ્મણ મરે છે, એ વળી મારા ગુરુની સ્ત્રી છે. ન ચાલતાં છેવટે રાજાએ બ્રાહ્મણને કહ્યું: “તમે ભલે જાઓ. હું પર્વતને પક્ષ કરીશ.” આ નિશ્ચય કરાવીને પર્વતની મા ઘેર આવી. પ્રભાતે નારદ, પર્વત અને તેની મા વિવાદ કરતાં રાજા પાસે આવ્યાં. રાજા અજાણું થઈ પૂછવા લાગ્યું કે “પર્વત, શું છે ?” પર્વતે કહ્યું : “રાજાધિરાજ ! “અજ' તે ? તે કહે.” રાજાએ નારદને પૂછયું : “તમે શું કહે છે?” નારદે કહ્યું: “અજ' તે ત્રણ વર્ષની “વીહિ', તમને ક્યાં નથી સાંભરતું? વસુરાજા બે : “અજ” એટલે “બેકડો', પણ “વ્રીહિ' નહીં. તે જ વેળા દેવતાએ સિંહાસનથી ઉછાળી હેઠે ના; વસુ કાળ પરિણામ પામ્યું.
આ ઉપરથી આપણે “સઘળાએ સત્ય, તેમ જ રાજાએ સત્ય અને ન્યાય બન્ને ગ્રહણ કરવારૂપ છે, એ મુખ્ય બોધ મળે છે.
જે પાંચ મહાવ્રત ભગવાને પ્રણીત કર્યા છે, તેમાંનાં પ્રથમ મહાવ્રતની રક્ષાને માટે બાકીનાં ચાર વ્રત વાડરૂપે છે, અને તેમાં પણ પહેલી વાડ તે સત્ય મહાવ્રત છે. એ સત્યના અનેક ભેદ સિદ્ધાંતથી શ્રત કરવા અવશ્યના છે.
દિવ્ય આ૦ પાઠા –૧. “સામાન્ય મનુષ્યોએ સત્ય તેમજ રાજાએ ન્યાયમાં અપક્ષપાત અને સત્ય અને ગ્રહણ કરવા યોગ્ય છે.'
