________________
કર્ણકીલક ઉપસર્ગની સ્થાપના.
૨૧ વિદ્વાને અહીં તે તેની માત્ર સ્થાપના ૧૧ હોવાનું માને છે. પણ આ ઠેકાણે એક વાત વિચારવાની રહે છે, અને તે એ કેજે જે સ્થાપનાઓ, દંતકથાઓ અને કિંવદંતિઓ હોય છે, તે બધી સાવ નિર્મૂળ નથી જ હતી, તેમાં કાંઈક તે સત્યાંશ જરૂર રહેલે હે જ જોઈએ. પણ આવી જૂની પ્રવૃત્તિઓના મૂળમાંથી સત્યાંશ કે તેને ઉદ્દેશ શેધી કાઢવો એ જેવી તેવી વાત નથી. તે માટે ઘણા પ્રયત્ન કરવાની જરૂર પડે છે. જેમ શ્રી બામણવાડજીમાં ભગવાનના કાનમાં ખીલા નાંખવાના ઉપસર્ગની સ્થાપના છે, તેમ બામણવાડાથી ચાર માઈલ દૂર આવેલા નાંદિયા ગામની બહારના શ્રી મહાવીરસ્વામીના મંદિરની પાસેની, પહાડના જરા ઊંચાણ ભાગમાં આવેલી એક દેરીમાં ભગવાનને ચંડકૌશિક સર્પના થયેલા ઉપસર્ગની સ્થાપના છે, સિહીની નજીકના કેઈએક ગામમાં “ગોવાળીયાની ખીરનું
૧૧ આ સ્થાપના પણ હાલમાં-પચાસ કે સે વર્ષમાં જ થઈ હોય એમ જણાતું નથી. કેમકે અંચલગચ્છીય શ્રીમાન મહેન્દ્ર સિંહસૂરિજી મહારાજે વિ. સં. ૧૩૦૦ ની આસપાસમાં રચેલ
શ્રી અષ્ટોત્તરી તીર્થમાળા” માં લખ્યું છે કે-“શ્રી બ્રાહ્મણવાડામાં શ્રી વીરભગવાનનાં ચરણોએ યુક્ત શૂભ છે.” તે અહીં આ સ્થાપનાની દેરી સિવાય બીજા શ્રી વીરભગવાનનાં ચરણ કે શૂભ નથી. તેથી આ સ્થાપના પણ વિ. સં. ૧૩૦૦ પહેલાંની હોવી જોઈએ એમ અનુમાન થઈ શકે છે.
વિ. સં. ૧૭૫ માં પં. શ્રી સૌભાગ્યવિજયજીએ રચેલ તીર્થમાળામાં પણ અહીં શ્રી વીર ભગવાનનાં ચરણ ( પાદુકા ) હોવાનું લખ્યું છે.
