________________
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
પોતાનો સમય એટલે કે પોતાની પર્યાય. પોતાની પર્યાયને આત્મદ્રવ્યમાં કેન્દ્રિત કરવી એ જ આત્માનું આત્માને સર્વસ્વ સમર્પણ છે. આ પ્રકારના સમર્પણ માટે નિર્ધન અને ધનવાન અથવા ગૃહસ્થ અને સાધુના ભેદનો પ્રશ્ન જ ઉદ્ભવતો નથી.
૯૦
જ્યાં સુધી આત્મામાં એકત્વ સ્થાપિત ન થાય ત્યાં સુધી આત્માના ગુણગાન ગાવા માત્રથી આત્માનુભૂતિ થઇ જતી નથી.
જો નોકરને એમ કહેવામાં આવે કે આજે રાત્રે તુ અહીં જ સુઈ જા. પણ તે કહેશે કે ના, હું મારી ઝુંપડીમાં ઉંઘવા જઇશ. ભલે ત્યાં માખીમચ્છર કરડતા હોય, તો પણ તે આલિશાન ઘરમાં ન ઉંઘીને ઝુંપડીમાં ઉંઘવાનું પસંદ કરશે. તે કહેશે કે હું જાગું છું નોકર બનીને, પણ નોકર બનીને ઉંઘવા માંગતો નથી. જો આલિશાન ઘરમાં ઉંઘીશ તો એમ માનીને ઉંઘવું પડશે કે હું નોકર ઉંઘુ છું અને જો ઝુંપડીમાં ઉંઘીશ તો એમ માનીને ઉંઘીશ કે એક માલિક ઉંઘે છે.
આમ, જ્યાં એકત્વ સ્થાપિત થાય છે, ત્યાં જીવને સુખનો અનુભવ થાય છે. એ જ પ્રમાણે આત્મામાં એકત્વ સ્થાપિત થાય તો આત્માનો અતીન્દ્રિય આનંદ પ્રગટ થાય.
એક કવિએ કહ્યું છે કે પ્રેમમાં બધું જ સહન થઇ શકે છે પણ દૂરી સહન થઇ શકતી નથી. રામ અને લક્ષ્મણ જ્યારે વનમાં હતા, ત્યારે ત્યાં પણ ખુશ હતા. પણ તેમને દુઃખ એ વાતનું હતું કે અમારી માતાઓને અમે ખુશ છીએ, તેની ખબર નથી. જો આત્મા પ્રત્યે પ્રેમ થાય તો આત્માની પર્યાય આત્મામાં સહજરૂપે જોડાય, તે એક સમય માટે પણ આત્માથી પરોન્મુખ રહી શકે નહીં.
