________________
४४
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
હોવાથી તેને વીતરાગભાવ રૂચતો નથી તથા તેની સમજણ પણ અઘરી પડે છે. જીવે વીતરાગભાવની પ્રાપ્તિ અર્થે નિજ આત્મામાં ઉત્પન્ન થતા રાગાદિ ભાવોથી છૂટ્યા પહેલા બીજા જીવોમાં ઉત્પન્ન થતા રાગાદિ ભાવોથી અલિપ્ત થવાનો અભ્યાસ કરવો જોઈએ.
બીજા જીવોમાં ઉત્પન્ન થતા રાગ-દ્વેષરૂપી વિકારીભાવો મારા માટે આશ્રવ તત્ત્વ નથી, પણ અજીવ તત્ત્વ છે. તેથી બીજા જીવોમાં ઉત્પન્ન થ તા રાગ-દ્વેષ મારા માટે શેયમાત્ર છે જ્યારે પોતાના માં ઉત્પન્ન થતા રાગ-દ્વેષ પોતાના માટે આશ્રવ તત્ત્વ છે, તેથી હેય છે. બીજા જીવોમાં ઉત્પન્ન થતા રાગ-દ્વેષનો અભાવ કરવાની જવાબદારી મારી નથી, પોતાના રાગ-દ્વેષનો અભાવ કરવો, એ મારું કર્તવ્ય છે.
એ જ પ્રમાણે શ્રી કાનજીસ્વામીને પ્રગટ થયેલ સમ્યગ્દર્શન તથા મહાવીર ભગવાનને પ્રગટ થયેલ મોક્ષ મારા માટે અજીવ તત્ત્વ છે. સ્વદ્રવ્ય સિવાય સમસ્ત જીવાદિ પરદ્રવ્ય, ગુણ તથા પર્યાયને અજીવ તત્વ કહે છે. પોતાના દ્રષ્ટિના વિષયભૂત જીવતત્ત્વમાં મહાવીર ભગવાન તો નથી, સાથે સાથે પોતાની મોક્ષ વગેરે પર્યાયમાં પણ મહાવીર વગેરે જીવોને સ્થાન નથી.
શ્રદ્ધાનમાં એમ માનવું જોઈએ કે હું ત્રિકાળ શુદ્ધ શાકભાવ છું તથા જ્ઞાનમાં એમ જાણવું જોઈએ કે વર્તમાનમાં અશુદ્ધ રાગાદિભાવ સહિત છું. જ્ઞાનીની દ્રષ્ટિમાં શાકભાવ જ હોવા છતાં જ્ઞાની વર્તમાન પર્યાયની
