________________
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
આત્માનું સ્વરૂપ
આત્માનું સ્વરૂપ અમૂર્તિક હોવા છતાં કથંચિત્ વચનગોચર તથા કથંચિત્ વચનઅગોચર છે. જો આત્માને સર્વથા વચન અગોચર માનવામાં આવે તો જિનેન્દ્ર ભગવાનની દિવ્યધ્વનિનો પણ સર્વથા લોપ માનવો પડશે.
જો આત્મા સર્વથા વચનઅગોચર હોય તો શિષ્યને યથાર્થ ઉપદેશ પ્રાપ્ત ન થાય. તેના વિના આત્માની સમજણ કેવી રીતે થાય? સત્ય સમજણ વિના શિષ્યનો મોક્ષ કેવી રીતે થાય? તથા જો આત્મા સર્વથા વચનગોચર હોય તો ભગવાન અનંતકાળ સુધી આત્માનો ઉપદેશ આપત, તે સ્થિતિમાં ભગવાનનો મોક્ષ કેવી રીતે થાત? આત્મા પોતાના વચનગોચર ધર્મો વડે પોતાનો નિર્ણય કરી શકે છે તથા વચનઅગોચર ધર્મોનો અનુમાન પ્રમાણ દ્વારા નિર્ણય કરી શકે છે.
આત્મામાં અનંતગુણો હોવા છતાં જ્ઞાન ગુણને મુખ્ય કરીને આત્માનો ઉપદેશ આપવામાં આવે છે. આત્મા સુધી પહોંચવા માટે જ્ઞાન દોરી સમાન છે. જેમ કોઈ બાળકની આંગળી પકડાઈ જતા, તે બાળક પકડાઈ ગયો એમ કહેવાય છે, તેમ આત્માનો શાન સ્વભાવ પકડમાં આવતા, આત્મા પણ પકડમાં આવ્યો એમ કહેવાય છે.
