________________
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
અને વૈરાગ્યના પંથે ચાલી ગયા. આકાશના વાદળાઓમાં રાજમહેલ દેખ્યા બાદ પળભરમાં રાજમહેલ વિખરાય જાય છે, તેમ વર્તમાનમાં મને પુણ્યના ઉદયથી મળેલો રાજમહેલ પણ ક્ષણિક જ છે, તેમ વિચારીને એક પળ પણ રાજમહેલમાં રોકાતા નથી અને ત્યાગ અને વૈરાગ્યના માર્ગે ચાલવા લાગે છે, કોઈ જીવને માથા પર એક વાળ સફેદ દેખાતા જ જુવાનીના ક્ષણિકપણાનો બોધ થાય છે, જુવાની જવાની છે. તેથી તેઓ ક્ષણિક જગતને ત્યાગીને નિત્ય આત્માના આશ્રયે મુક્ત થાય છે તથા કોઇ જીવને માથા પર બધા જ વાળ સફેદ આવી ગયા હોવા છતાં ક્ષણિકપણાનો બોધ થતો નથી. અહીં સુધી સફેદ થયેલા વાળ કાળા કરવાના ભાવ આવે છે, કે જેથી ક્યારેય ભૂલથી પણ વૈરાગ્ય ન આવી જાય. સફેદ વાળ કાળા કરતા-કરતા મોંઢું કાળુ થતું હોય, તો પણ તેને તેની પરવા નથી. આવા જીવોને ક્ષણિકનો બોધ કેવી રીતે થાય? નિત્યનો અનુભવ તો તે જીવો માટે અતિદૂર છે.
૧૦૩
ભાઈ! જે જીવના સંસાર સાગરનો કિનારો નજીક હોય છે, તે જીવને જ ક્ષણિકનો બોધ થાય છે, તે જીવને જ ક્ષણિકનો બોધ થવાના કારણરૂપ નિમિત્તનો યોગ પણ સહજ થાય છે. જે જીવને સંસારની મધ્યમાં રહીને ડૂબવાનું હોય છે, તેને આધારરૂપ સાચા દેવ-શાસ્ર-ગુરૂ વગેરે નિમિત્તો પણ મળતા નથી. જે જીવની જેવી હોનહાર હોય છે, તે જીવને તદનુરૂપ પરિણતિ પરિણમે છે.
વિશેષ શું કહેવું? શબ્દોનું લેખન તથા વાંચન પણ ક્ષણિક છે, તેથી લેખન તથા વાંચન પણ ક્યાં સુધી?
બસ, દરેક જીવ પ્રતિક્ષણ પરિણમતા જગત ક્ષણિક સ્વરૂપને સમજીને ક્ષણિકનો બોધ કરે. ભોગવૃત્તિને હેય જાણીને, ત્યાગભાવને ઉપાદેય જાણીને પંચેન્દ્રિયના વિષયોથી વિરક્ત થઈને નિત્ય આત્માનો આશ્રય લઈને નિત્યના અનુભવના બળે શીધ્રાતિશીલ મુનિધર્મ અંગીકાર કરી અનંતકાળ સુધી સ્થિરતારૂપ મુકિતને પામે એ જ પાવન ભાવના.
