________________
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
જ્ઞાનમાર્ગકે ભક્તિમાર્ગ -૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦ ૦ ૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦કોઈ જીવો એમ માને છે કે મોક્ષ પ્રાપ્તિના બે માર્ગ છે. ૧) જ્ઞાનમાર્ગ ૨) ભક્તિમાર્ગ. તેઓ જ્ઞાનમાર્ગને અઘરો અને ભક્તિમાર્ગને સહેલો માને છે. કોઈ એમ માને છે કે બાળપણ તો રમવા-કુદવા માટે જ હોય છે તેથી મોક્ષની પ્રાપ્તિનો ઉપાય બાલ્યાવસ્થામાં શોધવાનું કોઈ પ્રયોજન રહેતું નથી. તેઓ આગળ કહે છે કે યુવાવસ્થામાં અને વૃદ્ધાવસ્થામાં મોક્ષ પ્રાપ્તિના જુદાજુદા માર્ગ છે. યુવાવસ્થામાં યાદશક્તિ વધુ હોવાથી જ્ઞાનમાર્ગ જ વધુ શ્રેયસ્કર છે તથા વૃદ્ધાવસ્થા શારીરિક શિથિલતાના કારણે ભક્તિમાર્ગ વધુ કાર્યકારી છે.
જ્ઞાનમાર્ગમાં જ્ઞાનાવરણી કર્મના ક્ષયોપશમની પ્રધાનતા છે જ્યારે ભક્તિમાર્ગમાં ચારિત્રમોહનીય કર્મના ઉદયની પ્રધાનતા છે.
જ્ઞાન આત્માનો ગુણ છે, પરંતુ ભક્તિ આત્માનો ગુણ નથી. એ વાત પણ પરમ સત્ય છે કે માન કષાયના કારણરૂપ આઠ મદમાં જ્ઞાનમદનું નામ છે, પરંતુ ભક્તિમદનું નામ નથી.
અન્યમતમાં પણ માયાને આત્માની અહિતકર સિદ્ધ કરતા કહ્યું છે કે માયા જ જીવનો અમૂલ્ય સમય લૂંટી રહી છે. પરંતુ જે પુરૂષ સાથે ભક્તિરૂપી
સ્ત્રી હશે તે પુરૂષ તરફ માયારૂપી સ્ત્રી નજર પણ નહીં કરે. અન્યમતમાં માયાનો નાશ ભક્તિ વડે કહ્યો છે.
