________________
૯૨
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
oooooooooo o oooooooooooooooooooo સમ્યગ્દર્શન-શાન-ચારિત્રમાં પ્રથમ શું પ્રગટે? –૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦ ૦ ૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦
સમ્યગ્દર્શન-સમ્યજ્ઞાન-સમ્મચારિત્રની ઉત્પત્તિમાં સમયભેદ હોતો નથી. જ્યારે શ્રદ્ધા ગુણની પર્યાય શુદ્ધતારૂપે પરિણમે છે તે જ સમયે જ્ઞાન અને ચારિત્ર ગુણની પર્યાય પણ સમ્યફ નામ પામે છે. તેથી સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યક્રચારિત્રની પ્રાપ્તિ એક જ સમયે થાય છે. તે ત્રણેયને એક શબ્દમાં રત્નત્રય અથવા મોક્ષમાર્ગ પણ કહે છે.
જ્ઞાન માત્ર જાણે છે. જ્ઞાન ગુણની પર્યાય જે શેયને જાણે છે, શ્રદ્ધા ગુણની પર્યાય તે જોયમાં એકત્વ કરે છે તથા ચારિત્ર ગુણની પર્યાય તે શેયમાં રાગ-દ્વેષ કરે છે. તેથી સમજી શકાય કે શ્રદ્ધા અને ચારિત્ર ગુણની પર્યાયમાં જ અશુદ્ધ પરિણમન થાય છે.
જ્ઞાન તો દરેક સમયે શુદ્ધરૂપે જ પરિણમિત થઈ રહ્યું છે, તેથી ગુણસ્થાનની પરિભાષામાં પણ જ્ઞાનગુણની પર્યાયનો ઉલ્લેખ પણ કરવામાં આવ્યો નથી. ત્યાં કહ્યું છે કે મોહ તથા યોગના નિમિત્તથી થતી શ્રદ્ધા તથા ચારિત્રગુણની તારતમ્યરૂપ અવસ્થાને ગુણસ્થાન કહે છે.
