________________
-
-
-
-
મોક્ષમાળા–વિવેચન અર્થમાં છે. અનાદિકાળથી આ આત્મા કર્મજાળનાં બંધનથી સંસારમાં રઝળ્યા કરે છે. જેમ માછલાં જાળમાં સપડાઈ જાય છે તેમ જીવ કર્મરૂપી જાળમાં સપડાઈ જાય છે અને દુઃખી થાય છે. સમયે માત્ર પણ તેને ખરું સુખ નથી. ખરું સુખ = સમાધિ સુખ. સમકિત ન થાય ત્યાં સુધી એક સમય પણ તેની પ્રાપ્તિ નથી. આત્માનું શાશ્વત સુખ સમકિતની ફરસના થાય તેને સમજાય. આ આત્મા અગતિને સેવ્યા કરે છે. સંસારમાં દુઃખના પ્રમાણમાં સુખ અતિ અલ્પ છે. અનંતકાળની અપેક્ષાએ દુઃખમાં ઘણું ભવ ગાળ્યા પછી એકાદ ભવમાં સારી ગતિ મળે ને શાતા સુખ મળે. ધર્મ આરાધે ત્યારે સારી ગતિ થાય અને મેક્ષ પણ પામે. ઘર્મ આત્માને અગતિમાં પડતા અટકાવે છે. અધોગતિ એટલે નરકતિર્યંચમાં ન જવા દે અને મનુષ્ય, દેવમાં લઈ જાય, તે ઘર્મ. | સર્વજ્ઞ ભગવાને ઘર્મતત્વના જુદા જુદા ભેદ કહ્યાં છે. તેનું મુખ્ય બે ભેદ છેઃ વ્યવહાર ઘર્મ અને નિશ્ચય ઘર્મ. વ્યવહારધર્મમાં દયા મુખ્ય છે. “લા ઘરનો ઘ” સત્ય, અચૌર્ય, બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહ એ ચારે દયા સહિત હોય તે જ ધર્મ છે. સ્વ પર દયાને માટે એ ચારે છે. તેથી મુનિઘર્મ, ગૃહસ્થઘર્મ એ સર્વ વ્યવહારધર્મ દયામાં સમાય છે. હવે દયાના આઠ ભેદ ગણાવે છે –
(૧) દ્રવ્યદયા–ઘરનાં કે બીજું કામ કરતાં જેમ બને તેમ બીજા જીવેને દુઃખ ન થાય, હિંસા ન થાય તેમ યત્નાથી વર્તવું. દશ પ્રાણ દ્રવ્યરૂપ છે તે ન હણાય તે દ્રવ્યદય”.
1
.
-
* * *
*
*
*
