________________
૨૦૪
મોક્ષમાળા-વિવેચન ગથી ઊપજે, દેહ વિગે નાશ” એમ આત્માને અનિત્ય માને વગેરે માન્યતાઓ મિથ્યા છે. સર્વજ્ઞ ભગવાને જીવઅજીવનું સત્ય સ્વરૂપ કહ્યું છે, તે નવતત્વરૂપે જેના આગમમાંથી જાણી શકાય છે. તત્વાર્થસૂત્ર, સમયસાર, દ્રવ્યસંગ્રહ, પંચાસ્તિકાય, નવતત્વવિચાર વગેરે ઘણા ખરા ગ્રંથે આ નવતત્વ સમજાવવા પ્રકારતરે એટલે જુદા જુદા પ્રકારે મહાપ્રજ્ઞાવંત આચાર્યોએ રચેલાં છે. જેઓ વિવેકબુદ્ધિથી એટલે જડનાં લક્ષણ જુદાં અને ચેતનનાં લક્ષણ જુદાં એમ ભેદ પાડીને એ નવતત્ત્વને 3ય કરે છે જાણે છે તે સત્પરુષ આત્મસ્વરૂપને ઓળખી શકે છે.
સ્યાદ્વાદશૈલી વસ્તુને જેમ છે તેમ કહે છે. જેમકે અસ્તિ અમુક અપેક્ષાઓ, નાસ્તિ અમુક અપેક્ષાએ એમ અનંત ભાવ ભેદથી ભરેલી શૈલી તે સ્યાદ્વાદશૈલી છે. તે પદાર્થને સંપૂર્ણપણે કહેવાની પદ્ધતિ છે. પદાર્થનું સ્વરૂપ ભગવાને સંપૂર્ણપણે જાણ્યું છે, તે તેમના કહેલા આગમથી અનંત ભાવભેદે જણાય છે. ભગવાનનાં વચન અનુસાર રચાયેલાં આગમમાં ઉપગ જોડીને તેને આધારે વિચારપૂર્વક નવતત્ત્વનું સ્વરૂપ જાણવું જરૂરનું છે. એ નવતત્વ પર પ્રિયભાવ અને શ્રદ્ધાભાવ રાખવાથી વિવેક થાય. વિવેક બુદ્ધિ વડે આત્મા ઓળખાય. એથી ઘર્મની પ્રભાવના કરી શકાય. શુદ્ધ સમ્યકત્વ સહિત નવતત્ત્વનું જ્ઞાન થતાં
કાલેકનું જ્ઞાન થાય કારણ કે “જીવ-અજીવ'માં આપે લેક આવી જાય છે. એમ દરેક યથામતિ એ વિષે સાંભળે, સંભળાવે; પણ એ નવતત્વ પ્રત્યે જેટલે ભાવ હોય, પ્રેમ હોય તેટલી આત્માની ઉજજ્વળતા થાય છે. તે વડે કરીને તે
