________________
૧૦૬
મોક્ષમાળા-વિવેચન
તેર વર્ષના દુઃખની એક ઘડી નથી અને ગજસુકુમારના ધ્યાનની એક પળ નથી” (૪૫).
શિક્ષાપાઠ ૪૪. રાગ
શ્રમણ = મોક્ષમાર્ગમાં શ્રેમ કરે છે. સાધુના અર્થમાં વપરાય છે. ગૌતમ--એમના કુળનું નામ છે, એમનું અસલ નામ ઇંદ્રભૂતિ હતું. તેમજ ભગવાનનું મહાવીર નામ પણ દેવે આપેલું. એમનું મૂળ નામ વર્ધમાન હતું. અષ્ટાપદ પર ચઢે તે કેવળજ્ઞાન થાય એમ ગૌતમસ્વામીએ સાંભળેલું તેથી અષ્ટાપદ પર ચઢેલા, પણ ભગવાન પર પ્રશસ્ત રાગ હોવાથી કેવળજ્ઞાન ન થયું. નિગ્રંથ - પ્રવચનને નિષ્પક્ષપાતી ન્યાય – કર્મને જેવો સ્વભાવ છે તેવે કહ્યો છે. કર્મ, બઘાને સરખા ગણે છે. ભગવાન પર રાગ પણ અંતે હેય છે. પ્રશસ્ત રાગ પણ કેવળજ્ઞાન ન થવા દે. ગુણવાન પ્રત્યેને રાગ તે પ્રશસ્ત રાગ છે તે પુણ્ય બંઘાવે. જ્ઞાતપુત્ર =જ્ઞાત કુળના હતા તેથી ભગવાન મહાવીર જ્ઞાતપુત્ર કહેવાયા. અનુપમેય સિદ્ધિ =આઠ સિદ્ધિ નહીં પણ જેને કેઈ ઉપમા નથી એવી મોક્ષરૂપ સિદ્ધિ.
પાવાપુરીમાં ભગવાન મહાવીર રાત્રે ૧૨ વાગે નિર્વાણ પામ્યા. ગૌતમ પાસેના નગરમાં ભગવાનના કહેવાથી કેઈ બ્રાહ્મણને બોધવા ગયા હતા. ત્યાં રાત રોકાઈ પઢિયે પાછાં આવતાં ભગવાનના નિર્વાણની વાત સાંભળીને તેઓ ખેદ પામ્યા અને વિરહવેદના થવાથી તેઓ અનુરાગવચનથી બોલ્યા – જ્ઞાની છતાં અજ્ઞાની જેવું પ્રેમને લઈને બોલ્યા : હે મહાવીર ! તમે મને સાથે લીધો હોત તે પણ
