________________
૧૬
આઠ દૃષ્ટિની સાય હવે પોતાને તત્ત્વ સમજવાની જિજ્ઞાસા થાય તેથી સમજવા માટે પુરુષાર્થ કરે. તત્ત્વ શું હશે? તે જાણવાની તીવ્ર ઇચ્છા એ રૂપ જિજ્ઞાસા નામનો ગુણ આ દૃષ્ટિવાળાને હોય. તે જિજ્ઞાસુની વ્યાખ્યા આત્મસિદ્ધિમાં આપી છે –
કષાયની ઉપશાંતતા, માત્ર મોક્ષ અભિલાષ;
ભવે ખેદ અંતર દયા, તે કહિયે જિજ્ઞાસ.૧૦૮ આત્માની દયા જાગે કે અહો! મેં અનાદિકાળથી બહુ બહુ પરિભ્રમણ કર્યું! હવે તત્ત્વ ક્યારે સમજાશે? કે જેથી સર્વ પરિભ્રમણનો અંત આવે! એવી જિજ્ઞાસા જાગતાં સદ્ગુરુ પાસેથી જાણવાની ઇચ્છા કરે. સદ્ગુરુ મળ્યા પહેલાં જે જે ગ્રહ્યું હોય તેનો આગ્રહ ન કરે. મારું જાણેલું સાચું એમ કરીને તેને જ ન પોષે. અનાદિ કાળથી સ્વચ્છેદ પોષાય તે સારું લાગે છે, તેથી હવે અટકે. પોતાની હઠ છોડે. મેં વાંચ્યું છે, હું સમજું છું, એમ નિર્ણય કરી રાખ્યા હોય તે ન છોડે તો સદ્ગુરુનો બોઘ લાગે નહીં. આ ભૂમિકામાં પોતાના ઉપરનો વિશ્વાસ મૂકીને સદ્ગુરુ ઉપર વિશ્વાસ આવે. તે કહે તે કરવા તત્પર થાય. તેમાં વિકલ્પ ન કરે.
એક દૃષ્ટિ હોય વરતતાં, મઠ યોગ કથા બહુ પ્રેમ; મ. અનુચિત તેહ ન આચરે, મ.
વાળ્યો વળે જેમ હેમ. મ૦ ૩ આ દ્રષ્ટિમાં વર્તતા મુમુક્ષુને યોગકથા–સમ્યક્દર્શનની પ્રાપ્તિ
