________________
Figures of speech 4. ŚLEŞA : Mostly Abhanga śleșa is found in the poem.
e.
g.
तप:काय॑जुषां हर्ष कृतां हिंस्रोऽपि दर्शनात् । धनुस्त्यागं करोत्यस्मिन्नर्कवत् कासरोत्सवे ।। (I.92) सरूपयुक्ता समाये राजन्यत्र कुल स्त्रियः । व्यञ्जनाग्रे पञ्चमान्तःस्था वबालोपशोभिताः ॥ (I. 107)
Here śleşa occurs in the word Bāla+upaśobbitāḥ and Va+lopa+upaśobbitāḥ.
A few such like grammatical śleșas are found in 1.51, 108, 124 ; II.63, 65 ; III.83 ; VI. 67 etc. also.
5. UTPREKSA : About fifty examples of the utpreksa are found in the Dvyāśrayakāvya. Most of the examples are related to natural objects.
तैस्तैस्थटैरिहाश्वानां रसति व्यथितेव भूः । (I.47) धत्थ स्म मानं भ्रकुटि स्म दास्थ
धात्थ स्म धैर्य यदु तस्पिबध्वम् । संदात्त कान्तानभिधात्त चोषः
शंखोऽभिधत्त न्विति मानिनीनाम् ।। (II.47) Other utpreksas are found in : I.22,83,88,100,1203; II.15. 47,67,77; III 31,40,79,100%; V.45,61; VI.45,99; VII.39,87, 123; VIII.102,103,104; IX.44,68,87; X.14,17,29,76,90; XIII. 18,96%; XIV.0; XV.47; XVI.39,77 ; XVIII.4,5,6; XIX.36.
RŪPAKA: Hemacandra has not written many Rūpakas. Some of the Rūpakas are very simple and natural while others are artificially coined in order to illustrate a particular group of exemplary words, II.42 उदीयिवद्दत्यरणावरत्विक् सहस्रदृग्दिक्स्पृगुदककरस्रक् ।
अजीववग्मिर्मुनिभिर्दग्भिरुष्णिक स्तुतो वोऽस्त्वधनटकृतेऽर्कः ॥ VI.60 अष्टाकपालं नु हविद्विषो युन्मखे जुहूषो नृपति: कुमारे ।
प्रादिक्षष्टापदधारणयुग्मराष्टागवैर्द्राक् तुरगावणेशम् ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
