________________
નીલવન્નામ કે વર્ષધર પર્વત કા નિરૂપણ મહાવિદેહ ક્ષેત્રની આગળના નીલવાન વર્ષધર પર્વતની વક્તવ્યતા 'कहि णं भंते ! जंबुद्दीवे दीवे णीलवंते णाम वासहरपव्वए पण्णत्ते' इत्यादि
ટીકાર્ય–આ સૂત્ર વડે ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુને આ જાતને પ્રશ્ન કર્યો છે કે હિ મંતે ! કંકુવીરે વીવે ળીજીવંતે નામં વાલ્વ પત્તે’ હે ભદંત! આ જંબુદ્વીપ નામક દ્વીપમાં નીલવાન નામે વર્ષધર પર્વત ક્યા સ્થળે આવેલું છે? એના જવાબમાં પ્રભુ કહે છે કે'गोयमा ! महाविदेहस्स वासस्स उत्तरेणं रम्मगवासस्स दक्खिणेणं पुरथिमिल्ललवणसमु. दस्स पच्चत्थिमेणं पच्चत्थिमलवणसमुदस्स पुरथिमेणं एत्थ णं जंबुद्दीवे २ णीलवंते णामं वास
વશ્વ go હે ગૌતમ ! મહાવિદેહ ક્ષેત્રની ઉત્તર દિશામાં તેમજ રમ્યક ક્ષેત્રની દક્ષિણ દિશામાં અને પૂર્વ દિગ્વતી લવણ સમુદ્રની પશ્ચિમ દિશામાં અને પશ્ચિમદિગ્વતી લવણ સમુદ્રની પૂર્વ દિશામાં જંબુદ્વીપ નામક દ્વીપમાં નીલવાન નામે વર્ષધર પર્વત આવેલ છે. શાળાકીનાગા વીળાદિગિરિજીને આ વર્ષધર પર્વત પૂર્વથી પશ્ચિમ સુધી લાંબો છે અને ઉત્તરથી દક્ષિણ સુધી વિસ્તીર્ણ છે. “બસ વત્તત્રા ઝવંતરણ માળિદગા’ જેવી વક્તવ્યતા નિષધ વર્ષધર પર્વતના સમ્બન્ધમાં કહેવામાં આવેલી છે, તેવી જ વકતવ્યતા નિલવાન વર્ષધર પર્વતના સંબંધમાં કહેવામાં આવેલી છે. જ વિશ્વમાં નવા વર્બ ધ બરણે તે રેવં એની જીવા દક્ષિણ દિશામાં આવેલી છે અને ધનુપૃષ્ઠ ઉત્તર દિશામાં આવેલું છે. પૂર્વમાં કથિત નિષધની વક્તવ્યતામાં આટલી જ વિશેષતા છે. શેષ બધું કથન નિષધ વર્ષધર પર્વતની વક્તવ્યતા જેવું જ છે. સ્થળ દરિदहो, दाहिणेणं सीआ महाणई पवूढा समाणी उत्तरकुरु एज्जेमाणी २ जमगपव्वए णील. वंत उत्तरकुरुचंदेरावतमालवंतहहेय दुहा विभयमाणी २ चउरासीए सलिलसहस्सेहि બાપૂનેમાળી ૨ મકાઢવાં નેમાળી ૨ સંવરજવ” આ વર્ષધર પર્વત ઉપર કેશાણી કહે છે. એના દક્ષિણ તરણ દ્વારથી શીતા મહાનદી નીકળી છે. અને ઉત્તર કુરુમાં પ્રવાહિત થતી યમક પર્વતે તેમજ નીલવાન ઉત્તર કુરુ, ચન્દ્ર, અરાવત અને માલ્યવાન એ પાંચ કહેને વિભક્ત કરૌં-કરતી ૮૪ હજાર નદીઓથી સંયુક્ત થઈને આગળ પ્રવાહિત થતી તે મહાનદી મન્દર પર્વતને “ગોળહિં અરસંપત્તા પુરસ્થામિમુઠ્ઠી કાવત્તા મળી अहे मालवंतवक्खारपव्ययं दालयित्ता मंदरस्स पब्धयस्स पुरस्थिमेणं पुव्वविदेहवासं दुहा વિમરમાળી ર” બે યેાજન દૂર મૂકીને પૂર્વાભિમુખ થઈને પાછી ફરે છે અને નીચેની તરફ માલ્યવાન વક્ષસ્કાર પર્વતને મૂકીને તે મન્દર પર્વતની પૂર્વ દિશા તરફ થઈને, પૂર્વ વિદેહ વાસને બે ભાગમાં વિભક્ત કરી નાખે છે. “જાગો રેટ્ટિરિનાનો અદ્રાવીણ २ सलिलासहस्से हिं आपूरेमाणी २ पंचहि सलिलासहस्सेहि समबत्तीसाए य सलिलासहस्सेहिं समग्गा अहे विजयस्स दारस्स जगई दालइत्ता पुरात्थिमेणं लवणसमुदं समप्पेई' पछी
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
૧૪૬
