Page Text
________________
दीपिका-निर्युक्ति टीका अ.८ सू.३७ मोक्षमार्गस्वल्पनिरूपणम् ७३१ संबर सम्यगाचरणरूप बोध्यम् । तथावोक्तम्-'सर्वसाऽवद्ययोगानां त्यागश्चारित्र मुच्यते । कीर्तितं तदहिंसादि भेदेन पश्चधा ॥१॥ अहिंसा मनृताऽस्तेय ब्रह्मचर्याऽपरिग्रहाः । न यत्ममादयोगेन जीवित व्यपरोपणम् ॥१॥ चराणां स्थावराणां च तदहिंसावतं मतम् ॥२।। प्रियं पथ्यं वचस्तथ्यं मनृतं व्रत मुच्यते । तत्तथ्यमपि नो तथ्यम प्रियं चाऽहितं च यत ॥३॥ अनादान मदत्तस्याऽस्तेय व्रत मुदीरितम् । बाया प्राणाः नृणामोंहरता तं हताहिते॥४॥ दिव्यौदारिककामानां कृतानुमतकारितः। मनोवाक्कायत स्त्यागो ब्रह्माऽष्टादशधा मतम् ॥५॥ सर्वभावेषु मच्छीया स्त्यागः स्यादपरिग्रहः । यदसत्स्वषि जायेत मूर्छया चित्तविप्लवः ॥६॥ भावनामि भांविता
'चारित्र के पांच कारण ये हैं-(१) अहिंसा (२) सत्य (३) अस्तेय (४) ब्रह्मचर्य और (५) अपरिग्रह। प्रमाद के योग से त्रस और स्थावर जीवों के प्राणों का व्यपरोपण न करना अहिंसा व्रत माना गया है। जो वचन प्रिय, पथ्य और तथ्य हो वह सत्य कहा गया है। जो वचन अप्रिय और अहितकर है, वह तथ्य होने पर भी सत्य नहीं है।।३।। ___ 'अदत्त वस्तु को ग्रहण न करना अस्तेय व्रत कहा गया है। अर्थ अर्थात् धन मनुष्यों का बाह्य प्राण कहलाता है, जो उसे हरण करता है वह मानो प्राणहरण करता है ॥४॥'
'दिव्य और औदारिक शरीर संबंधी काययोगों का कृत, कारित और अनुमोदना से तथा मन, वचन और काय से त्याग कर देना अठारह प्रकार का ब्रह्मचर्य व्रत कहलाता है ॥५॥ 'समस्त पदार्थों में ममता का त्याग करना अपरिग्रह व्रत है। असत्
यात्रिन पाय रथे। माछे-(१) मडिसा (२) सत्य (3) अस्तेय (૪) બ્રહ્મચર્ય અને (૫) અપરિગ્રહ, પ્રમાદના યોગથી ત્રસ અને સ્થાવર જીના પ્રાણની હિંસા ન કરવી અહિંસાગ્રત માનવામાં આવ્યું છે . ૨ છે જે વચન પ્રિય, પથ્ય અને તથ્ય હોય તેને સત્ય કહેવામાં આવ્યું છે. જે વચન અપ્રિય અને અહિતકર છે તે તથ્ય હોવા છતાં પણ સત્ય નથી ૩ છે
અદત્ત વસ્તુને ગ્રહણ ન કરવી અસ્તેયવ્રત કહેવામાં આવ્યું છે. અર્થ અર્થાત ધન મનુષ્યને બાહ્ય પ્રાણ કહેવાય છે. જે તેનું હરણ કરે છે તે જાણે કે પ્રાણહરણ કરે છે ? | ૪ |
| દિવ્ય અને ઔદારિક શરીર સંબંધી કામગોને કૃત, કારિત અને અનમેદનાથી તથા મન વચન અને કાયાથી ત્યાગ કરી દે અઢાર પ્રકારનું બ્રહાચર્યવ્રત કહેવાય છે. ૫ છે
સમસ્ત પદાર્થોની મમતાને ત્યાગ કરવા અપરિગ્રહવત છે. અસત પદાર્થોમાં
श्री तत्वार्थ सूत्र : २
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |