________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.८ सू.१७ कायक्लेशतपस: स्वरूपनिरूपणम् ६३ तपो भवति ९ अकण्डूयक तपस्तु-गात्रघर्षणरूप कण्डूयनवर्जितोऽकज्डू यक उच्यते तद्रूपं तपोऽकण्डूयक तपः १० अनिष्ठीवक तपस्तु-निष्ठीवन रहितोऽनिष्ठीवक स्तद्रूपं तपोऽनिष्ठीवकतपः ११ सर्वगात्रपरिकर्मविभूषा विममुक्त तपः पुनः-सर्वस्य-गात्रस्य परिकम मार्जन विभूषणश्च ताभ्यां विममुक्तो वर्जितः परित्यक्तसर्वगात्र सम्मार्जनविभूषणः तद्रूपं तपः सर्वगात्रपरिकर्म विभूषा विममुक्त उच्यते १० इत्येवं रीत्या कायक्लेश तपोऽनेकविधं भवति, इनिभावः । उक्तञ्चौपपातिके ३० सूत्रे-से किं तं कायकिले से, कायकिलेसे अणेगविहे पण्णत्तेतं जहाठाणटिहए १ उक्कुडुयासणिए २पडिमट्ठाई ३ वीरासणिए ४ नेसज्जिए ५ दंडायइए ६ लउडसाई ७ आयावए ८ अवाउडए ९ अकं. ड्डयए १० आणठूहए ११ सव्वगाय परिकम्मविभूसविप्पमुक्के-१२ से तं कायकिले से' इति । अथ कोऽसौ कायक्लेशः ३ कायक्लेशोऽनेकविधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-स्थानस्थितिकः १ उत्कुटुकासनिकः २ प्रतिमास्थायी ३ वीरा. तथा चोलपट्ट के अतिरिक्त समस्त वस्त्रों को त्यागकर अप्रावरण स्थिति में रहना अप्रावृतक तप कहलाता है। (१०) खुजली आने पर भी शरीर को नहीं खुजलाना अकण्डूयक तप है। (११) थूकने का स्याग कर देना अनिष्ठीवक तप है । (१२) सारे शरीर को घोंने पोंछने
और सजाने का त्याग कर देना सर्वगात्रपरिकर्म विभूषा विप्रमुक्त तप है। इस प्रकार कायक्लेश तप अनेक प्रकार का है । औपपातिक सूत्र में कहा गया है--
प्रश्न-कायक्लेश तप कितने प्रकार का है ?
उत्तर--कायक्लेश के अनेक भेद हैं, यथा-स्थानस्थितिक (२) उत्कटुकासनिक (३) प्रतिमास्थायी (४) वीरासनिक (५) नैषधिक (६) दंडातिक (७) लकुटशायी (८) आतापक (९) अप्रावृतक (१०) अक બાકીના સઘળા વસ્ત્રોને ત્યાગ કરીને અપાવરણ સ્થિતિમાં રહેવું અપ્રાવૃતક તપ કહેવાય છે (૧૦) ખજવાળ આવવા છતાં પણ શરીરને ખજવાળવું નહી તે અકgયક તપ છે (૧૧) ઘૂંકવાનો ત્યાગ કરી દે અનિષ્ઠીવક તપે છે (૧૨) આખા શરીરને ધાવા લુછવા તથા સજાવટને ત્યાગ કરી દે સર્વગાત્ર પરિકર્મવિભૂષા વિમુક્ત તપ છે. આવી રીતે કાયકવેશ તપ અનેક પ્રકારના છે. પપાતિક સૂત્રમાં કહ્યું છે.
प्रश्न-यश त५ डेटा प्रारना छ ?
उत्तर-१४वेशना अने४ मे छे २१3-(१) स्थानस्थिति(२) . सनि (3) प्रतिभास्यायी (४) वीरासन (6) नैषधि४ (७) १४९य
श्री तत्वार्थ सूत्र : २